رنگ ادرار نشانگر سلامتی است

[TAHEREH]

می‌دانید رنگ و بوی ادرار می‌تواند نشان‌دهنده سلامت فرد یا ابتلا به یک بیماری خاص باشد؟ رنگ و بوی ادرار و همچنین تعداد دفعات دفع ادرار، همگی عوامل مهمی هستند که نباید از آنها غافل شد.

رنگ ادرار

رنگ ادرار از زرد کمرنگ تا زرد تیره تغییر می‌کند؛ البته این تفاوت رنگ می‌تواند تا حدی نشان‌دهنده غلیظ یا رقیق بودن ادرار باشد.

با این حال گاهی شرایطی پیش می‌آید که رنگ ادرار در این محدوده طبیعی نیست. البته در اغلب موارد، تغییرات رنگ ادرار خطری ندارد و به زودی برطرف می‌شود. این تغییرات می‌تواند به دلیل مصرف ماده غذایی خاص، داروها یا مکمل‌های غذایی ایجاد شود.

با این حال، گاهی اوقات نیز این تغییرات نشانه بیماری یا عفونتی جدی است که باید به آن توجه کرد. بنابراین بهتر است درباره تغییر رنگی که به دارو یا غذای خاصی مربوط نیست، با پزشک مشورت کنید.



چه زمانی تغییر رنگ ادرار طبیعی است؟

رنگ طبیعی ادرار با توجه به میزان آبی که در طول روز می‌نوشید تغییر می‌کند؛ هر چه مایعات بیشتری بنوشید، ادرار رقیق تر و رنگ آن کمرنگ‌تر می‌شود. در مقابل هرچه کمتر از مایعات استفاده کنید، ادرار غلیظ‌تر می‌شود و رنگ تیره‌تری پیدا می‌کند؛ به همین دلیل کم‌آبی شدید باعث می‌شود رنگ ادرار، تیره و کهربایی شود.

اما گاهی رنگ ادرار از این محدوده خارج می‌شود و رنگ‌هایی غیرطبیعی مانند قرمز، قهوه‌ای تیره و آبی به خود می‌گیرد. به یاد داشته باشید اگر متوجه وجود خون در ادرار شدید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
وجود خون در ادرار خیلی معنی دارد، بدخیم بودن یا خیلی جدی بودن. از این رو در صورت دیدن خون در ادرار باید سریعا به پزشک مراجعه کرد

علت تغییر رنگ ادرار چیست؟

تغییر رنگ ادرار معمولا به دلیل مصرف مواد غذایی خاص، داروها یا رنگ‌های خوراکی است، به عنوان مثال رنگی که در مواد غذایی مخصوص کودکان استفاده می‌شود، ممکن است موجب تغییر رنگ ادرار آنها شود. البته فراموش نکنید، در شرایطی خاص نیز بیماری‌ها می‌توانند عامل تغییر رنگ ادرار باشند.

اگر ادرار به بی‌رنگی آب باشد، احتمالا مربوط به این باشد که آب زیادی نوشیده‌اید و به این دلیل که مثانه پر می‌شود، باید چندین بار در روز به دستشویی بروید. داشتن رنگ ادرار روشن، جای هیچ نگرانی ندارد.

اگر رنگ ادرار قهوه‌ای یا قهوه‌ای تیره باشد، به این معنی است که آب بدن کم شده است. بنابراین اگر فردی ادراری تیره همراه با سردرد و سرگیجه داشته باشد، پزشک باید ادرار بیمار را بررسی کند تا علت کمبود آب بدن را مشخص نماید.

اگر ادرار به رنگ قرمز یا صورتی دفع شود، با این‌که ظاهر وحشتناکی دارد و حتما باید بررسی شود، اما لزوما به معنای وجود مشکل و بیماری خاصی نیست.

وجود خون یکی از شایع‌ترین دلایل قرمز شدن رنگ ادرار است، البته اغلب اوقات، خونریزی شدید نیست و علامت دیگری ندارد. عفونت ادراری، ورزش شدید، سنگ مثانه یا سنگ کلیه، بیماری‌های کلیوی و گاهی سرطان‌های کلیه یا مثانه از علل بروز چنین حالتی هستند. همچنین مصرف غذاهایی مانند لبو و تمشک نیز باعث تغییر رنگ ادرار و قرمز شدن آن می‌شوند.

نارنجی شدن رنگ ادرار نیز شاید به دلیل مصرف داروها، مواد غذایی و مکمل‌هایی مانند ویتامین‌ C ، هویج و آب هویج باشد. کم‌آبی بدن و نوشیدن مقدار کم مایعات نیز می‌تواند سبب تغییر رنگ ادرار و تیره شدن آن شود.

رنگ ادرار ممکن است به رنگ سبز یا آبی هم دیده شود. برخی بیماری‌ها، مصرف داروها و مواد غذایی خاصی مانند مارچوبه می‌تواند موجب چنین تغییر رنگی شود.



وجود خون در ادرار

وجود خون در ادرار خیلی معنی دارد، بدخیم بودن یا خیلی جدی بودن. از این رو در صورت دیدن خون در ادرار باید سریعا به پزشک مراجعه کرد. وجود خون در ادرار می‌تواند توسط زخم و یا پارگی (به دلیل انجام ورزش های سنگین و شدید) ایجاد گردد که اگر این حالت تا 24 ساعت ادامه داشته باشد بهتر است که به پزشک مراجعه نمایید. همچنین وجود خون در ادرار می تواند به علت سنگ کلیه، یا عوارض جانبی داروی رقیق کننده خون (مانند وارفارین) یا درمان با آسپیرین ایجاد شود.



علل عمده ی پیدایش خون در ادرار شامل موارد زیر است:

سن: گاهی در ادرار مردان بالای 50 سال به دلیل بزرگ شدن غده پروستات، خون وجود دارد.

جنس: بیش از نیمی از زنان از عفونت‌های دستگاه ادراری رنج می‌کشند که گاهی با خونریزی ناحیه ادراری همراه است. همچنین ابتلا به سنگ کلیه یا سنگ مثانه میان مردان شایع‌تر است.

عفونت‌های قبلی: التهاب کلیه‌ها پس از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، یکی از علل عمده وجود خون در ادرار کودکان است.

سابقه خانوادگی: سابقه خانوادگی سنگ کلیه یا بیماری‌های کلیوی احتمال بروز این شرایط را افزایش می‌دهد.

ورزش شدید: یکی از علل وجود خون در ادرار، انجام ورزش‌های شدید و سنگین است.

سرطان مثانه : وجود خون در ادرار یکی از هفت علامت سرطان مثانه در زنان و مردان می‌باشد.



پیشگیری از تغییر رنگ غیرطبیعی ادرار

زمانی که بدن با کم‌آبی روبه‌رو شود، ادرار غلیظ‌تر و رنگش تیره‌تر می‌شود. بنابراین وقتی چنین شرایطی را مشاهده کردید، باید آب و مایعات بیشتری بنوشید. با نوشیدن مقدار کافی مایعات، به سلامت خود نیز کمک خواهید کرد.

معمولا تغییرات رنگی که مربوط به غذاها، داروها یا مکمل‌هاست، نیازی به پیشگیری ندارد. همچنین پیشگیری کردن از بروز بیماری‌هایی که باعث این حالت می‌شود نیز کاری غیرممکن است. با این حال برای کاهش خطر می‌توان اقداماتی موثر انجام داد:

- برای پیشگیری از عفونت‌های دستگاه ادراری بهتر است به میزان کافی مایعات بنوشید. همچنین زمانی که احساس می‌کنید باید برای دفع ادرار به دستشویی بروید، بلافاصله اقدام کنید.

- برای کاهش احتمال ابتلا به سنگ کلیه، علاوه بر نوشیدن مقدار کافی مایعات، از مصرف نمک، پروتئین و مواد غذایی خاصی مانند اسفناج و ریواس خودداری کنید.

- همچنین با ترک سیگار، اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی و حفظ وزن مناسب بدن و داشتن تغذیه سالم می‌توانید از بروز سرطان‌های کلیه و مثانه پیشگیری کنید.

بخش تغذیه و سلامت تبیان