[center]
[/center]سرعت در آشپزي، به ويژه براي خانم هاي شاغل و آن هايي که وقت چنداني براي آشپزي ندارند و در ضمن به تغذيه سالم اهميت مي دهند و دل شان مي خواهد خودشان آشپزي کنند، خيلي مهم است.
به همين دليل، هر وسيله اي که بتواند سرعت آشپزي را بالا ببرد و به تهيه غذا در زمان کمتر کمک کند به شدت مورد استقبال قرار مي گيرد و طرفداران زيادي پيدا مي کند.
نمونه اين وسايل که در بيشتر آشپزخانه ها پيدا مي شود و زياد هم از آن استفاده مي شود زودپز است؛ ديگي که غذا را با کمک فشار بخار آب و در زمان کمي مي پزد. اما نکته اي که بايد به آن توجه داشت، انتخاب نوع مناسب و ايمن زودپز به هنگام خريد، طريقه صحيح استفاده و رعايت نکات ايمني براي پيشگيري از حوادث احتمالي است. در اين صورت مي توان با خيال راحت از زودپز استفاده کرد و از فوايد آن که يکي از آن ها سرعت در آشپزي است، بهره برد.
زودپزها چه طور کار مي کنند؟
در ديگ هاي زودپز، مواد غذايي در يک ظرف در بسته و تحت فشار پخته مي شوند. با اين روش، سرعت پخت افزايش پيدا مي کند و غذا در زمان کوتاه تري آماده مي شود. هر مايعي در يک دماي خاص به جوش مي آيد و اين دما که به دماي جوش معروف است، براي آب 100 درجه سانتي گراد است. نقطه جوش مايعات با بالارفتن فشار افزايش مي يابد و با پايين آمدن فشار کاهش پيدا مي کند، در واقع اساس کار ديگ هاي زودپز هم همين است. وقتي غذا را همراه مقداري آب در داخل ظرف مي ريزيم و به آن حرارت مي دهيم، آب شروع به جوشيدن و بخار شدن مي کند. به تدريج بخار آب در داخل ظرف بيشتر مي شود و موجب بالا رفتن فشار داخل ظرف مي شود، در نتيجه، نقطه جوش آب با افزايش فشار، بالا مي رود و به 130 درجه سانتي گراد مي رسد. قرار گرفتن مواد غذايي در دماي بالا سرعت طبخ را بالا برده و موجب مي شود تا غذا در زمان کوتاه تري بپزد.
زودپز و 14 توصيه ايمني
ديگ هاي زودپز با فشار بخار آب کار مي کنند و در صورتي كه بخار نتواند از ظرف خارج شود، زودپز تبديل به يك بمب شده و منفجر مي شود. براي پيشگيري از چنين حوادثي در خانه بهتر است نکات ايمني را فراموش نکنيد. براي انتخاب زودپز ايمن و مناسب و آشنايي با طريقه صحيح استفاده از اين وسيله، به اين نکات توجه کنيد:
1- هنگام خريد ديگ زودپز، زودپزهاي استاندارد را انتخاب کنيد.
در ميان زودپزهاي استاندارد انواعي که مجهز به سيستم هاي ايمني بيشتر و امکان برنامه ريزي پخت هستند گزينه هاي بهتري هستند. محصولاتي که به وسيله شرکت هاي معتبر ساخته شده و داراي نشان استاندارد هستند هنگام ساخت، دستورالعمل هاي ايمني را رعايت کرده و آزمايش هاي ايمني را انجام دادهاند.
2- هنگام خريد از فروشنده بخواهيد تا طرز استفاده صحيح از محصول را به طور کامل به شما آموزش دهد.
توضيحات او را به دقت گوش دهيد و هر سوالي براي تان پيش آمد بپرسيد.
3- قبل از استفاده، دستورالعمل و دفترچه راهنماي محصول را به دقت بخوانيد.
هر وسيله اي دستورالعمل استفاده مخصوص به خودش را دارد. مثلا در دفترچه راهنماي برخي زودپزها نوشته شده است يک سوم ظرف را آب کنيد و در برخي ديگر اين مقدار تا نيم يا دوسوم حجم ظرف متغير است.
4- زود پزهاي مجهز به قفل ايمني را انتخاب کنيد.
در برخي از زودپزهاي قديمي اين امکان وجود داشت که بعد از بالا رفتن فشار بخار داخل ظرف، در زودپز به طور ناگهاني باز شود و ايجاد حادثه کند. با در نظر گرفتن نکات ايمني، زودپزهاي جديد طوري طراحي شده اند که مجهز به قفل داخلي هستند و تا زماني که بخار آب، داخل ظرف وجود دارد امکان باز شدن در، وجود ندارد.
[center]
[/center]5- زود پزها در طرح ها و اندازه هاي مختلف در بازار وجود دارد.
بهتر است زودپزهايي را انتخاب کنيد که يک دسته بلند در يک سمت و دسته کوتاهي در سمت ديگر دارند چون در اين صورت امکان باز و بسته کردن در راحت تر بوده و حمل و نقل و جا به جا کردن ظرف بهتر انجام مي شود.
در ضمن بلند بودن دسته موجب مي شود دسته ظرف خيلي داغ نشود و هنگام برداشتن ظرف ناگهان از دست تان رها نشود.
البته براي پيشگيري از چنين اتفاقي توصيه مي شود براي برداشتن و جا به جا کردن زودپز پس از پخت غذا حتما از دستکش و دستگيره آشپزي استفاده کنيد.
6- مواد غذايي مناسب را براي پخت با زود پز انتخاب کنيد.
به هيچ وجه مواد غذايي با دانه هاي ريز و غذاهايي که هنگام پخت ايجاد لعاب و يا کف مي کنند را در زودپز نپزيد چون ممکن است ذرات غذا همراه کف بالا آمده و روزنه خروج فشار را مسدود کنند. نمونه اين غذاها انواع غلات مانند بلغور گندم و جو پرک شده، ماکاروني و رشته فرنگي، سيب و حبوبات دانه ريز هستند.
7- پس از اتمام پخت و خاموش کردن شعله گاز سوپاپ اطمينان را براي خروج بخار آزاد کنيد.
درب زودپز را قبل از توقف کامل و پايين آمدن سوپاپ اطمينان باز نكنيد.
8- بدنه ديگ هاي زودپز معمولا از جنس استينلس استيل يا همان فولاد ضدزنگ يا آلياژي از آلومينيوم است.
انواع اين استيل به دليل مقاومت بالا، توزيع حرارت و سياه نشدن مناسب تر هستند.
9- در محل اتصال درپوش به بدنه زودپز، حلقه اي لاستيکي وجود دارد که از خارج شدن بخار آب جلوگيري مي کند.
مطمئن شويد که حلقه لاستيكي ديگ سالم است و در جاي خود محكم شده است. فاسد بودن، پاره بودن و درست قرار نگرفتن حلقه لاستيکي ممکن است موجب سر رفتن غذا و خاموش شدن شعله گاز شود.
10- روي درپوش زودپز يک دريچه اطمينان وجود دارد.
وقتي فشار بخار آب به حدي مي رسد که ظرف نمي تواند آن را تحمل کند، اين دريچه باز مي شود تا بخار آب از آن خارج شود. قبل از بستن در زودپز سوپاپ يا دريچه اطمينان و روزنه خروج بخار را بررسي کنيد و از باز بودن آن مطمئن شويد.
11- پس از هر بار استفاده از زودپز دريچه اطمينان و حلقه لاستيکي را به دقت بشوييد.
در صورت لزوم و وجود پارگي و خرابي، حلقه لاستيکي را تعويض کنيد.
[center]
[/center]12- زودپزهاي مجهز به شير خروج بخار اضطراري را انتخاب کنيد. در اين زودپزها موارد ايمني در نظر گرفته شده و در صورت زياد شدن فشار بخار، در زودپز جدا نمي شود و محتويات ظرف در آشپزخانه پخش نمي گردد.
براي پيشگيري از اين اتفاق يک شير خروج فشار اضطراري در نظر گرفته شده است که در صورت بالا رفتن بيش از حد فشار، فعال مي شود.
در اين زودپزها، نشانه اوليه بالا رفتن بيش از حد فشار، صدايي شبيه سوت است که فرد را از خطر مطلع مي کند. در صورت عدم توجه افراد و ادامه اين روند شير خروج فشار اضطراري فعال مي شود.
13- هرچند وقت يك‌بار پيچ دسته زودپز را سفت كنيد.
در صورت شل بودن پيچ دسته ها، ممكن است هنگام حمل، زودپز از دست شما رها شود و خطر سوختگي و آسيب ديدگي به وجود بيايد.
14- اگر در زودپز نياز به تعمير داشت، آن را سريع تعمير كنيد و تا قبل از آن، از زودپز استفاده نكنيد.
فرزانه فولادبند
هفته نامه سلامت