آلودگی هوا (منابع_آلایندها)

[elham9192]

از آلودگی هوا چه می دانیم؟

سالیانه ۳ میلیون نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند که ۹۰ درصد آنان در کشورهای توسعه یافته هستند . دربعضی کشورها تعداد افرادی که در اثر همین عامل جان خود را از دست می دهند بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی است. این مرگ و میر بطور خاص مربوط به آسم، برونشیت – تنگی نفس و حملات قلبی و آلرژی های مختلف تنفسی است .
تعریف آلودگی هوا
آلودگی هوا به وجود هر ماده ای در هوا که میتواند برای انسان یا محیط او مضر باشد اطلاق می گردد. آلاینده ها ممکن است طبیعی و یا ساخته دست بشر باشند و ممکن است به اشکال مختلف ذرات جامد یا قطرات مایع یا گاز باشند که بالغ بر ۱۸۰ آلاینده می باشند .
منابع انتشار آلاینده های هوا:
منابع آلوده کننده هوا به دو قسمت طبیعی و مصنوعی تقسیم بندی می شود.
۱- منابع طبیعی
- فعالیت های آتشفشانها و آتش سوزی جنگل ها
- گرد و غبار طبیعی
- دود و مونواکسید کربن ناشی از آتش سوزی ها
- گاز رادون ناشی از کانی های زمین
- درختان کاج که ترکیبات آلی را از خود متصاعد می کنند.
۲- منابع مصنوعی
وسایل نقلیه موتوری مشکلی اساسی هستند که دی اکسید نیتروژن که مهمترین آلوده کننده هوا است را تولید می کنند .سایر منابع مصنوعی آلوده کننده هوا عبارتند زغال سنگ سوزها ، صنایع مختلف آلودگیهای ناشی از سوزاندن بقایای کشاورزی و …
آلاینده ها ی هوا :
ترکیبات آلوده کننده هوا به دو قسمت گازها و ذرات جامد تقسیم می شوند :
۱- ذرات جامد :
ذرات کوچک و جامد براساس اندازه تقسیم می شوند و عبارتند از: pm10 و pm2/5 . دسته اول ذراتی که دارای قطر کمتراز ۱۰ میکرومتر هستند و دسته دوم ذراتی که دارای قطر کمتر از ۵/۲ میکرومتر هستند . ذرات با قطر کمتر از ۵/۲ میکرومتر برای سلامتی زیانبارترند .
۲- گازها :
شامل مونواکسید کربن ، دی اکسید نیتروژن ، دی اکسید گوگرد ، هیدروکربن ها ، ازن و … می باشند .
آلودگی هوا در منازل :
دی اکسید کربن یک گاز آلوده کننده هوا نیست ولی همواره به عنوان یک عامل مهم در بررسی کیفیت هوای منازل مورد توجه قرار گرفته است و به عنوان شاخص کیفیت هوا لحاظ می شود . افرادیکه در معرض این هوا قرار می گیرند ، دچار خستگی – عدم رضایت و عدم تمرکز می گردند . مواد و مصالح ساختمانی مثل رنگ ها بخصوص رنگهای با ترکیبات سربی ، حشره کش ها و اسپری فرمالدئیـــد نیز می توانند باعث آلودگی هوا در منازل گردد.
حفاظت با آلودگی هوا:
در روزهایی که اخبار و رادیو تلویزیون و روزنامه ها هوا را در شرایط بحرانی اعلام می کنند این خبر به شما کمک می کند که خود را از آلودگی هوا محافظت کنید . AQI ( یا شاخص کیفیت هوا ) یک شاخص برای گزارش کیفیت هوای روزانه می باشد . AQI با اندازه گیری آلاینده هایی چون ازن ، منواکسید کربن ، دی اکسید گوگرد ودی اکسید نیتروژن و گردوغبار ( ذرات معلق ۱۰-Pm ) محاسبه می شود .
وضعیت شاخص استاندارد آلودگی(PS.I)
پاک ۵۰-۰
سالم ۱۰۰-۵۰
ناسالم ۲۰۰-۱۰۰
بسیار ناسالم ۳۰۰-۲۰۰
خطرناک ۳۰۰ د
در مواقع آلودگی هوا چه باید کرد ؟
در روزهای بحرانی آلودگی هوا حتی الامکان از تردد در محدوده های مرکزی و پر ترافیک شهر اجتناب کنید . استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در سفرهای روزانه درون شهری خود را جایگزین خودروهای شخصی نمائید . فعالیت یا بازی کودکان در محیطهای باز را محدود نمائید . و افراد مسن یا افراد با بیماریهای قلبی ، ریوی نظیر آسم ، برونشیت مزمن و نارسائی قلبی از خروج از خانه اجتناب نمایند .
آلاینده ها
انواع زیادی از آلاینده های هوا سپهر و وجود دارد که بخش انسانی آلودگی هوا در این شهر فراوان تر از همه بوده که به شدیدترین مشکلات آلودگی و بهداشتی منجر می شود
رشد سریع جمعیت انسانی زیربنای همه مشکلات زیست محیطی است. مشکلات محیط زیست را نمی توان حل کرد مگر آنکه مشکل جمعیت انسانی حل شود و برای این کار باید یاد بگیریم که تعداد کل افراد را روی زمین به رقمی محدود کنیم که محیط زیست قادر به تامین آن باشد.
شهری مثل تهران از این قاعده مستثنی نیست. در واقع باید در این شهر بین فعالیت های صنعتی و تجاری و کیفیت محیط زیست شهری هماهنگی به وجود آورد. در واقع تصمیم گیری در مورد مسایل محیط زیست در ارتباط با جامعه، سیاست، اقتصاد، فرهنگ، ارزش ها و اطلاعات علمی است. امروزه یکی از مسایل مطرح در تهران آلودگی هواست.
هوا سپهر همواره برای گازها یا مواد زاید معلق یک چال (محل انباشت یا ذخیره) بوده است، هرجا که مقدار ضایعات وارد شده به هوا سپهر از قابلیت آن در پراکنده کردن و فروپاشی ضایعات فزونی بگیرد مشکل بروز می کند. از زمانی که بشر از آتش بهره جسته هوا سپهر به عنوان چال دفع ضایعات به کار گرفته می شده است.
آلودگی هوا بر بسیاری از جنبه های محیط ما اثر می گذارد. تاثیر ناگوار بر منابع و مناظر، پوشش گیاهی خاک، کیفیت آب، ساختمان های طبیعی و مصنوعی و سلامت انسان ها از جمله آنهاست. مسئله مهم دیگر که در این شهر بزرگ با آن روبه رو هستیم، آلاینده های هوا بر منابع دیداری نیز تاثیر نامطلوب دارد.
زیرا هوا سپهر را بد رنگ و میدان دید را محدود می کند و شفافیت آن را تا به آن حد از بین می برد که تضاد قسمت های مختلف اشیای دور کاهش می یابد. در هوای آلوده مناطق دور را نمی توان دید و آنچه دیده می شود از نظر رنگ،تضاد (کنتراست) چندانی ندارد.
در گذشته آلودگی در سطح این شهر محدود بود اما امروزه به بسیاری از فضاهای باز هم کشیده شده است. آلاینده های هوا به راه های مختلفی بر سلامت انسان اثر می گذارند، تاثیر آنها بر فرد بستگی به دوز یا تراکم تماس و سایر عوامل از جمله حساسیت افراد دارد. مردمی که در این شهر از بیماری های تنفسی رنج می برند به احتمال بسیار تحت تاثیر آلاینده های هوا قرار دارند.
افراد سالم معمولاً در مدت کوتاهی به آلودگی هوا عادت می کنند در عین حال این هوا ممکن است یک مشکل بهداشتی جدی باشد.
آلاینده های هوا با انباشت در منابع خاک این منطقه (تهران) موجب تباهی و فروافت کیفیت آن شده اند.
انواع زیادی از آلاینده های هوا سپهر وجود دارد که بخش انسانی آلودگی هوا در این شهر فراوان تر از همه بوده که به شدیدترین مشکلات آلودگی و بهداشتی منجر می شود. در واقع در این شهر بزرگ شرایط جوی و اقلیمی در ترکیب با تراکم شدید جمعیت و صنایع، مشکلات آلودگی هوا را به وجود می آورد.
شرایط آب و هوا معین می کند که آیا آلودگی هوا یک دردسر عادی است یا اینکه یک مشکل عمده بهداشتی. آثار اصلی آلودگی هوا به صورت آسیب به گیاهان سبز و وخامت بیماری های مزمن در انسان است. قسمت عمده این تاثیر در نتیجه تماس طولانی با تراکم های نسبتاً کم این مواد سمی پیش می آید. در شهرهای کشورهای در حال توسعه مثل تهران علی رغم کوشش های زیاد در بهبود وضعیت آلودگی وضع بدتر خواهد شد زیرا جمعیت و عوامل اقتصادی احتمالاً بر بهبود آلودگی هوا خواهد چربید، اما احتمال دارد که کیفیت هوای نواحی بزرگ شهری در کشورهای پیشرفته و مرفه طی سال های آینده بهتر شود.
یک طرح جدید چند جانبه بهبود کیفیت هوا که تمامی ناحیه شهر را در برمی گیرد، از جنبه های زیر تشکیل شده است:
۱- راهبردهای تقلیل دهنده مصرف اتومبیل و همچنین کاستن از شمار آنها.
۲- مهار دقیق تر و جدی تر انتشار آلودگی از اتومبیل ها.
۳- الزام به استفاده از تعداد معینی اتومبیل که میزان آلودگی آنها صفر باشد (اتومبیل برقی).
۴- ملزم کردن مسئولان تولید بنزین به تجدید فرمول آن به نحوی که تمیزتر بسوزد.
۵- بهبود حمل و نقل عمومی و ترغیب مردم به استفاده از آن.
۶- همپیمایی اجباری.
۷- نظارت بیشتر بر آن دسته از فعالیت های صنعتی و خانگی که معلوم شده به آلودگی هوا می افزایند.
البته با توجه به راه حل های بالا مسئله ای که در کشورهای در حال توسعه آن هم به خصوص در کشورهای کم توسعه با جمعیت در حال رشد هم امروز و هم درآینده نسبت به آلودگی هوا مطرح است،اینها منابع مالی لازم برای مبارزه با آلودگی هوا را ندارند زیرا توجه آنها بیشتر به تامین بقا، مسکن و غذای جمعیت رو به رشد خویش است.
مسئله دیگری که وجود دارد باران اسیدی است که به دو نوع بارش تر (باران، برف، مه) و خشک (ذرات معلق) گفته می شود که بر اثر احتراق سوخت های فسیلی به صورت انتشار دی اکسید گوگرد(SO2) و اکسیدهای ازت (NO2) در پایین باد منطقه ای که در آن تولید شده،می بارد. مشکل باران اسیدی در دهه های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده و امروزه به عنوان یک مشکل زیست محیطی جهانی شناخته می شود.
امروزه باران اسیدی همه کشورهای صنعتی را تحت تاثیر قرار می دهد و بالاخره آن دسته از کشورهای در حال توسعه که انتظار می رود در آینده شدیداً متکی به زغال سنگ باشند (مثل چین) نیز بامشکل جدی باران اسیدی روبه رو خواهند شد. در این شهر بزرگ منطقی ترین برنامه ریزی نظارت در مورد کانون های ثابت و متحرک آلاینده ها آن است که آنها را قبل از ورود به هوا سپهر کاهش داده، جمع آوری کنیم و به دام اندازیم.
کاهش آلودگی هوا نیازمند در پیش گرفتن برنامه هایی است که برای هر منبع و نوع خاص آلاینده طرح شده باشد. بهترین شیوه مهار آلاینده هایی نظیر منوکسیدکربن، اکسیدهای ازت و هیدروکربن ها در محیط تهران، در پیش گرفتن اقدامات مهارکننده در مورد اتومبیل هاست. مهار این مواد، ازن لایه های پایین هوا سپهر را که در واکنش با اکسیدهای ازت و هیدروکربن ها و در حضور نور خورشید تشکیل می شود، مهار می کند.
برای مهار اکسیدهای ازت خروجی اتومبیل ها می توان گاز خروجی را باز چرخش کرد و با استفاده از آن مخلوط هوا به سوخت مصرفی را رقیق کرد. این رقیق سازی دمای احتراق را پایین می آورد و تراکم اکسیژن را در مخلوط سوخت کم می کند، یعنی سوخت را غنی تر می کند، در نتیجه مقدار تولید اکسیدهای ازت پایین می آید. متاسفانه همین فرایند انتشار هیدروکربن را افزایش می دهد زیرا انتشار آن در سوخت های غنی (نسبت کم هوا به سوخت) بیشتر است.
در نهایت سؤالی که مطرح است، به هزینه های کنترل، در تهران بزرگ برای رفع آلودگی هوا برمی گردد. در واقع موضوع سود و زیان مهار کردن آلودگی هوا مبحثی پرجنجال است، گفته می شود که سیستم استانداردهای موجود کیفیت هوا، کارآمد و منصفانه نیست زیرا در مورد کانون های جدید آلودگی خشن تر و جدی تر از کانون های موجود برخورد می کند.
چگونه می توان سود و زیان واقعی مهار یا کاهش آلودگی را معین کرد؟
برای این پرسش پاسخ آسانی وجود ندارد، اما علی رغم ناتوانی در تعیین سود و زیان مربوط باز هم کاستن از آلودگی هوا تا سطح پایین تر از یک استاندارد معین در خور ارزش است