موژ مهندسی بهداشت محیط زیست ایمنی

با توجه به تعدد کارخانجات مختلف در شهرک های صنعتی، فاضلاب هایی مملو از ناخالصی و چربی و غیره خواهیم داشت. برای بازگشت این فاضلاب به طبیعت مجبوریم که ناخالصی های فاضلاب را به حداقل برسانیم. به همین منظور در شهرک صنعتی آمل تصفیه خانه ای احداث شده که پساب های کارخانجات را تصفیه کرده و آن را حداقل برای مصارف کشاورزی به طبیعت بازگرداند.
از حدود 150 کارخانه ای که در شهرک صنعتی آمل مشغول به کار هستند بین 70 تا 80 واحد وجود دارند که به صورت شبانه روزی فعالیت می کنند و فاضلاب آن ها نیاز به تصفیه دارند که پساب این تعداد واحد مشغول بکار سبب می شوند دبی ورودی فاضلاب به تصفیه خانه حدود 40M باشد. متاسفانه تصفیه خانه موجود در شهرک صنعتی آمل ظرفیتی در حدود 400 Mرا دارد و این دلیلی بر تصفیه ناقص فاضلاب است.
وقتی فاضلاب وارد تصفیه خانه می شود، ابتدا توسط دستگاهی دبی ورودی آن اندازه گیری می شود و بعد در قسمت آشغالگیر، نخاله ها و اشیاء بزرگی که در آب وجود دارند نظیر چوب، پلاستیک، شیشه و غیره از آن جدا می شود. آشغالگیر مکانیکی موجود در این تصفیه خانه دارای میله هایی است که کار جدا سازی را انجام می دهد و آن را در سبدی جمع آوری کرده و این سبد به صورت دستی تخلیه می شود. بعد از آن فاضلاب به قسمت دانه گیری و چربی گیر هدایت می شود که این حوضچه ها به هم متصل اند. شن و ماسه موجود در فاضلاب یا اشیاء موجود که از قسمت آشغالگیر رد شده اند و دارای چگالی بیشتری هستند در کف شیب دار قسمت دانه گیر جمع می شوند و فاضلاب توسط لوله هایی که کمی بالاتر از کف شیب دار نصب شده اند به قسمت چربی گیر منتقل می شوند. (شکل شماره 1) در این قسمت، چربی موجود که روی آب جمع شده اند توسط Airlift (که کار مکش و انتقال را انجام می دهند) به قسمت هاضم لجن منتقل می شوند (شکل های شماره 1 و 3) که قسمت مذکور مفصلاً توضیح داده خواهد شد. عمق 5 متری این حوضچه ها آب زیادی را در خود ذخیره می کند و به همین دلیل لوله های Airlift لوله هایی با قطر زیاد هستند. فاضلاب عاری از نخاله و چربی به قسمت متعادل ساز وارد می شود. (شکل شماره 2) در این قسمت که حوضچه ای با طول و عرض بزرگتر هستند، جریان آب کم شده و به نوعی حالت راکد به وجود می آید تا مواد احتمالی رد شده از حوضچه های قبلی در این قسمت تجزیه و جدا شوند. سپس فاضلاب به قسمت بی هوازی منتقل شده (شکل شماره 3) و در این قسمت گاز هایی به فاضلاب اضافه می شود. حوضچه ی بی هوازی در این تصفیه خانه دارای لوله کشی هایی از کف و از نوع UAFE هستند و به صورت رو باز اجرا شده است. گاهی حوضچه های بی هوازی را به صورت سرپوشیده اجرا می کنند. در این حوضچه با توجه به تغییرات شیمیایی هوای موجود در فاضلاب گاز متان از آن متصاعد می شود و در تصفیه خانه های بزرگ می توان از این گاز استفاده کرد اما در تصفیه خانه های کوچک گاز تولیدی به هوا منتقل می شوند اما این نکته باید مد نظر باشد که احتمال اشتعال در کنار این حوضچه وجود دارد.
در کف این حوضچه "مدیا" هایی نصب شده است که لجن به راحتی روی آن ته نشین می شود. مدیا، صفحه ای مواج است که کار اصلی آن افزایش سطح است، به طوری که هر 100متر مربع مدیا برابر 500 متر مربع از کف زمین است. فاضلاب توسط سرریزها به قسمت هوازی منتقل می شوند (شکل شماره 4) که در این قسمت هوای فشرده شده از کف به فاضلاب پمپاژ می شود. فاضلاب به نوعی غذای باکتری های داخل حوضچه های هوازی هستند و به همین دلیل فاضلاب در این حوضچه به حداقل می رسد. آبی که از حوضچه ی بی هوازی به حوضچه ی ته نشینی می رود باید Co2 مشخصی داشته باشد و اگر زمانی Co2 موجود بیشتر از حد مجاز باشد (که به صورت دستی آزمایش می شود) فاضلاب به قسمت بی هوازی بر می گردد و عملیات اخیر مجدداً تکرار می شود. این تکرر تا زمانی ادامه می یابد تا Co2 موجود، به میزان مجاز برسد.(شکل شماره 2) زمانی که لجن از قسمت مورد نظر عبور کند، اصطلاحاً گویند فرار لجن داشتیم. پس از مستهلک کردن لجن در قسمت های مربوطه، فاضلاب به حوضچه ی ته نشینی تزریق می شود (شکل شماره 5) و لجن های باقی مانده در این قسمت ته نشین شده و در لحظه ی خروج فاضلاب از این حوضچه ها، کلر به آن اضافه می شود (شکل شماره 6) تا آب کلر دار به حوضچه ی کلر وارد شوند. در حوضچه ی کلر دیواره هایی وجود دارد که سطح تماس آب و کلر را زیاد می کند زیرا در اثر برخورد فاضلاب با دیواره آب و کلر بهتر مخلوط می شود. به این دیواره، دیوار وافل گویند.(شکل شماره 7) کلر موجود در آب باید در محدوده ی ppm0.2 تا 0.5 باشد که فاضلاب پس از آن به رودخانه ریخته شده و برای مصارف کشاورزی استفاده می شود.
اما تمام لجن های گفته شده، توسط لوله هایی به قسمت هاضم لجن منتقل می شود (شکل شماره 8) که این لجن ها توسط دستگاه Filter Press فشرده، خشک .و پودر می شود و پودر آن هم به عنوان کود در کشاورزی، باغداری و غیره استفاده می شود.
این گزارش در پی بازدید از تصفیه خانه ی فاضلاب فاز 1 شهرک صنعتی آمل در تاریخ 15. 2. 1388 توسط سپهر خسروداد تهیه و تنظیم شده است.