نام مهندسی بهداشت محیط از نظر یک مهندس شیمی

[naderloo]

چرا معتقدم مهندسی بهداشت محیط نام مناسبی برای این رشته نیست؟ (نقد یک مهندس شیمی و علاقمند به رشته ی مهندسی بهداشت محیط)

آشنایی من با رشته ی مهندسی بهداشت محیط به صورت کاملا تصادفی بود ،تقریبا 10 سالی میشه که روی سیستم های تصفیه آب و بویژه تصفیه فاضلاب کار می کنم و عمده تخصص من در بهره برداری و تحلیل سیستم های بیولوژیک و مباحث مربوط به پردازش لجن است.خودم مهندسی شیمی خوندم یا بهتره بگم دارم میخونم.در طی این سال ها با افراد متخصص با گرایش ها و رشته های مختلف سر و کار داشتیم و طبق روال و عرف صنعت ایران تقریبا بیشتر این بزرگان! نخونده و ندیده مدعی خدایی در این صنعت(تصفیه پساب)هستند و البته مدعی تر از همه و در عین حال کم مطالعه ترین این ها، دوستان مهندس شیمی هستند.برای اینکه یک تحلیل جامع در مورد ضرورت تغییر نام مهندسی بهداشت محیط و ناشناخته بودن این رشته در میان صاحبان صنایع ارائه بدم از یک جامعه ی آماری در دسترس یعنی صنعت نفت استفاده می کنم.من تو این تحقیق غیر رسمی دو تا از بزرگترین تصفیه خونه های فاضلاب صنعتی جنوب کشور رو مورد بررسی قرار دادم و در این تحقیق به دو نکته ی جالب رسیدم.
نکته ی اول اینکه در این تصفیه خونه ها حتی یک نفر فارغ التحصیل رشته ی مهندسی بهداشت محیط مشغول به کار نیست.
نکته ی دوم اینکه بخش عمده ای از کارکنان این تصفیه خونه ها رو فارغالتحصیلان رشته ی مهندسی شیمی تشکیل می دهند.
از اونجایی که با رشته ی مهندسی شیمی بطور کامل آشنا هستم سعی خواهم کرد تا ابتدا با مقایسه دو رشته مزایا و معایب هر کدام را برای کارکنان شاغل در تصفیه خونه های فاضلاب و کارشناسان فعال در این زمینه روشن کنم.
در این تحقیق من از کارمندان شاغل در این تصفیه خونه ها در مورد محتوای درسی مهندسی بهداشت محیط سوال پرسیدم.سوالاتی از این قبیل:
که آیا اطلاع دارید که در رشته ی مهندسی بهداشت محیط دروس ریاضیات عمومی1 و 2 و ریاضیات مهندسی و معادلات و...تدریس می شود؟
آیا می دانستید در این رشته دروس سیالات و همچنین هیدرولوژی(که در مهندسی شیمی تدریس نمی شود)تدریس می شود؟
آیا می دانستید شیمی آب و فاضلاب و همچنین میکروبیولوژی و آزمایشگلاه های این دروس و همچنین مباحث مربوط به طراحی و بهره برداری از تصفیه خانه های آب و فاضلاب بخش مهمی از سیلابس درسی این رشته را تشکیل می دهند؟
تقریبا همه ی این همکاران از قابلیت این رشته اظهار بی اطلاعی می کردند و بعد از آشنایی با محتوای درسی این رشته اظهار تعجب می کردند...
سوال بعدی از این دوستان در مورد تمایل برای ادامه تحصیل در این رشته بود،که تقریبا اکثریت افراد پرسش شونده مخالف تحصیل در این رشته و بخش کوچکی نیز ابراز تردید می کردند.
و اما سوال آخر در مورد نام این رشته بود که با شنیدن نام این رشته چه تصوری از قابلیت های فنی فارغ التحصیلان این رشته خواهند داشت؟(در ادامه به این سوال پاسخ خواهم داد)
خب حالا باید بریم سراغ رشته ی مهندسی شیمی شکی نیست که این رشته قابلیت های زیادی رو در اختیار یک مهندس قرار میده،اما این قابلیت ها بسیار کلی بوده و در مقام قیاس یک مهندس شیمی نسبت به یک مهندس بهداشت محیط هیچ چیزی برای عرضه کردن در یک تصفیه خونه(تاکیدم رو تصفیه خونه است) نداره!
حتما می پرسید که با اتکا به کدوم سند و یا تحقیق مدون دارم همچین ادعایی رو می کنم؟پاسخ بنده به این دسته از دوستان اینه که به عنوان فردی که ده سال از عمرش رو تو تصفیه خونه های صنعت نفت گذرونده و عمده همکارانش فارغ التحصیل این رشته بودند همچنین به عنوان کسی که با دروس این رشته آشنایی کامل داره این ادعا رو مطرح می کنم.ما در رشته ی مهندسی شیمی حتی یک پاراگراف هم در مورد میکروبولوژی پساب و یا تصفیه بیولوژیک پساب نمی خونیم.در حالی که قلب هر تصفیه خونه بخش بیولوژیک اون هست.به مباحث مرتبط با آب هم بسیار جزئی و سطحی و تنها به منظور آشنایی با شیمی تجزیه پرداخته می شه.(البته در کاردانی درسی به عنوان تصفیه پساب وجود داره که بصورت بسیار کلی و تیتروار این مباحث پوشش داده می شه که همین هم در کارشناسی وجود نداره)دوستان توجه کنند که اصلا منظورم از این نوشتار تحقیر رشته ی مهندسی شیمی نیست!نه اصلا و به هیچ وجه!
به هیچ وجه خودم رو در حد و اندازه ای نمی دونم که خدای نکرده کوچکترین توهینی به محصلان و یا فارغ التحصیلان این رشته بکنم.فقط معتقدم به دلایلی که بخشی از اونها رو عرض کردم و بیشترش رو در ادامه ی متن خواهم گفت یک مهندسی شیمی در جایگاهی نیست که بخواد به لحاض فنی برای یک تصفیه خونه تصمیم گیری کنه،با این وجود امروز می بینیم که رشته ی مهندسی بهداشت محیط به هیچ وجه آنطور که باید در صنعت نفت به رسمیت شناخته نمی شه.مثلا در مورد سوال آخر که مربوط به تصور همکارانم در مورد نام این رشته بود؟اکثر دوستان به جز یک نفر گمان می کردند که تخصص فارغ التحصیلان این رشته بیشتر در حوزه ی طب کار و یا بهداشت منازل می باشد و به اموری مانند سم پاشی و دفع حشرات و همچنین واکسیناسیون افراد نظارت می کنند!
آشنایی شخصی بنده با رشته ی مهندسی بهداشت محیط ابتدا از طریق مقالات اساتید و دانشجویان این رشته و بعد از آن از طریق کتب ترجمه شده توسط اساتید بزرگوار مهندسی بهداشت محیط است.باور نمی کنید که وقتی با مطالعه یک کتاب به سوالاتی که مدت ها در ذهنم شکل گرفته بود می رسیدم چه حسی پیدا میکردم!خودم رو مدیون این رشته و اساتید بزرگوتر اون میدونم.تقطه ی قوت شما در انتخاب بسیار هوشمندانه ی سیلابس درسی این رشته هست.مثلا تحصیل درس میکروبیولوژی محیط زیست و همچنین آزمایشگاه های مربوطه به یک ابزار بسیار قدرتمند و مزیت قابل توجه در مباحثه با سایر رشته های مدعی برای شما تبدیل شده، علاوه بر آن حضور این رشته در دانشگاه های علوم پزشکی و دسترسی به امکانات آزمایشگاهی قابل توجه میکروبی و همچنین اساتید مجربی که در این زمینه در این دانشگاه ها حضور دارند باعث افزایش کیفی این دروس در میان فارغ التحصیلان مهندسی بهداشت محیط شده است که همچنان باید این روند با قوت تمام ادامه یابد.
بارها در مقام امتحان عجز دوستانم رو در رویارویی با تحلیل های مرتبط با مباحث بیولوژیک دیدم و این امر را مدیون کتاب هایی هستم که در این زمینه مطالعه کردم.قدرت و صلابتی که شیمی و میکروبیولوژی محیط زیست به یک دانشجوی بهداشت محیط می دهد باعث می شود تا یک کاردان این رشته به راحتی یک کارشناس ارشد م شیمی گرایش محیط زیست را در مباحث محیط زیستی و به ویژه تصفیه زیستی پساب ها مغلوب کند.
نقطه ی قوت دیگر شما هیدرولوژی است که یک م شیمی تا حدود زیادی از اون بی اطلاع است(البته ما سیالات رو نسبت به شما عمیق تر و گسترده تر می خونیم) البته مرز بین سیالات و هیدرولوژی رو باید به دقت ترسیم کنیم.توصیه من به دوستان م بهداشت محیط آشنایی با نرم افزارهای هیدرولوژی برای توفیق بیشتر در این بخش است.
با توضیحات بالا گمان شخصی بنده این است که عدم آشنایی صاحبان صنایع با رشته م بهداشت محیط تا حد زیادی مربوط به نام این رشته است و انتخاب سنجیده ی نام این رشته به عنوان یک امر اجتناب ناپذیر می تواند تا حد زیادی مشکل ذهنیت آنی ناشی از نام این رشته را در اذهان مدیران برطرف کند.همچنین معتقدم جذابیت این رشته در پوشش گسترده ی اون در ارتباط با مباحث محیط زیستی است و ایجاد گرایش های مختلف در مقطع ارشد یک اشتباه بسیار بزرگ خواهد بود
و اما در پایان معتقدم باید به احترام بزرگی این رشته ی مهندسی ،کلاه را از سر برداشت و تمام قد در مقابل آن تعظیم کرد.
این بحث را ادامه خواهیم داد.......