ایمنی ساختمان
ارسال شده: 06 ژولای 2010 22:13
[JUSTIFY]ایمنی ساختمان
مقدمه
در قرن اخير با رشد جمعيت در دنيا در ساخت ساختمان ها نيز تحولات عمده اي بوجود آمده است كه اين تحولات خطرات ناشي از كار را در ساختمان ها به اوج خود رسانيده است و همه ساله بسياري از كارگران و كارمندان مشغول در ساختمان ها را كشته و مجروح مي كند. احتمال وقوع حوادث را به كلي نمي توان از بين برد ولي با رعايت بعضي از نكات ايمني و حفاظتي مي توان آن را به مقدار قابل توجهي كاهش داد. بدين معني كه بوسيله مديريت صحيح و طرح نقشه از قبل و كنترل روش هاي انجام كار، مي توانيم ،به هدف هاي حفاظتي خود برسيم.
منظور از ايمني ساختمان فراهم آوردن يك سري امكانات و تسهيلات ( با رعايت ضوابط قانوني ) در ساختمان مي‌باشد كه علاوه بر تأمين امنيت و داشتن شرايط بهداشتي ، ايجاد ميل و رغبت به كار نيز در كارگران ايجاد نمايد كه در اين خصوص ميتوان به نكات ايمني در خصوص نردبانها ، پلكان ، كف ، سقف ، آسانسورها و … اشاره نمود.
براي كسب ايمني كافي در كارهاي ساختماني بايد نكات زير در نظر گرفته شود :
• طرح كارگاه و محيط كار.
• ماشين آلات و ابزار.
• وسائل بالا برنده.
• وسائل برقي .
• مواد خطرناك و مضر.
مستندات قانوني
در راستاي نظام بخشيدن به مسائل مر بوط به ساختمان و ايمني آن، آئين نامه اي مشتمل بر 6 فصل و 290 ماه به استناد مواد 85 و 87 قانون كار جمهوري اسلامي ايران در جلسه مورخ 19/5/1372 شوراي عالي حفاظت فني مورد بررسي و تاييد و در تاريخ 27/6/1372 به تصويب نهايي وزير كار و امور اجتماعي رسيده ات كه در آن مسايل مختلف مربوط به ايمني ساختمان مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است.
مواد قانوني:
ماده 87 قانون كار: كليه افراد حقيقي و حقوقي كه بخواهند كارگاه جديدي را احداث نمايند و يا كارگاه هاي
موجود را توسعه بخشند،مكلفند، قبل از شروع به كار، برنامه و نقشه هاي ساختمان طرح هاي مورد نظر را با توجه به مقررات ايمني و آيين نامه ،تهيه و براي تصويب به وزارت كار ارسال دارند. شروع ساختمان سازي محل هاي مورد نظر و همچنين بهره برداري از كارگاه هاي مذكور با مجوز رسمي از وزارت كار خواهد بود.
مسئوليت ايمني در كار گاه ساختماني:
1- در هر كارگاه ساختماني ، كارفرما موظف است اقدامات لازم به منظور حفظ و تأمين ايمني عمومي را بعمل آورد.
2- هر كارفرما مسئول تدارك و فراهم آوردن روشنايي كافي در فضاهاي عمومي ، تهيه نرده و حفاظ و نصب آنها در اطراف سقفها و ديوارهاي خالي و فضاهاي باز ، فراهم آوردن و نصب نرده و حفاظ در اطراف پله‌ها وپاگردها ، ايجاد ورودي ايمن براي كارگاه ساختماني و محل كار ، فراهم آوردن وسايل اطفاء حريق ، تأمين آب آشاميدني سالم و ايجاد سرويسهاي بهداشتي ، تهيه وسايل حفاظت فردي و كمكهاي اوليه و بطور كلي فراهم آوردن و تأمين شرايط ايمني عمومي، در داخل كارگاه ساختماني است.
3- هر كار فرما بايد ابزار و وسايل و تجهيزات لازم براي انجام عمليات ساختماني توسط كارگران را با رعايت مواد اين مبحث تهيه و نگهداري نمايد تا در موقع لازم در اختيار كارگران قرار دهد و ضمن دادن آموزش هاي لازم به آنها ،مراقبت نمايد كه از آن وسايل به طور صحيح استفاده كنند.
4- عمليات ساختماني بايد طوري برنامه‌ريزي و اجرا شود كه خطرهاي احتمالي ناشي از آن ، در داخل يا خارج از محل كار ، در اسرع وقت قابل پيشگيري باشد.
در صورت احتمال وقوع خطر جاني ، كارفرما موظف است فورا كار را متوقف نمايد و كارگران را از محل احتمال وقوع حادثه دور كند . كارفرما بايد وقوع هر گونه حادثه ناشي از كار در ساعت كار عادي يا غير عادي روزانه در محل كارگاه را در اسرع وقت و قبل از آنكه علائم و آثار مرتبط با آن از بين رفته باشد به واحد هاي مربوط در وزارت بهداشت واداره كار و امور اجتماعي محل اطلاع دهد.
ايمني مر بوط به كف، سقف و ديوار هاي ساختمان:
1- كليه ساختمانهاي دائمي و موقتي و مؤسساتي كه مشمول مقررات قانون كار مي‌باشند بايد از نقطه نظر ساختماني واجد استحكام كامل بوده و در محاسبه پايه و سقف و كف ها رعايت نكات زير منظور گردد:
الف - تحمل فشار ناشي از حداكثر بارها و اشياء ثابت و متحرك.
ب - تحمل فشار ناشي از ريزش برف ، باران ، يخبندان ، باد و طوفان.
ج - تحمل فشار ناشي از بارهاي معلق.
فضاي كار:
1- اطاقها و محل كار دائم بايستي لااقل 3 متر از كف تا سقف ارتفاع داشته و فضاي آن بايد براي حداكثر اشخاصي كه در آن محل كار مي‌كنند براي هر نفركمتر از 12 متر مكعب نباشد. در محاسبه متر مكعب فضا ، حجم اشغال شده بابت اثاثيه و ماشين آلات و مواد و لوازم كسر نمي‌گردد. در ساختمانهايي كه ارتفاع هر طبقه از فضاي كار از 4 متر متجاوز باشد براي محاسبه حجم لازم فقط تا ارتفاع 3متر منظور و محاسبه مي‌گردد.
2- در فضاي كارگاه نصب ماشين آلات و يا قراردادن اشياء و محصولات نبايد مزاحمتي براي عبور و مرور و يا كار كارگران ايجاد نمايد. در اطراف هر يك از دستگاهها بايد فضاي كافي منظور گردد تا كارگران بتوانند به راحتي براي انجام كارهاي عادي رفت‌وآمد نموده و در صورت لزوم اصلاحات و تعميرات و نقل و انتقال مواد مصرفي يا توليدي را انجام دهند.
ايمني كف ساختمان (كف‌سازي):
1- كف اطاقها و قسمتهايي كه محل عبور كارگران بوده و يا براي حمل ونقل مواد تخصيص داده شده است ، بايد صاف وهمـوار بوده و عاري از حفره و ســوراخ ، تراشه‌هــاي چوب ، برآمدگي نـاشي از پوشش نامناسب مجاري ، ميخ و پيچ و مهره و لوله ، دريچه يا برآمدگي و برجستگي و هر گونه موانعي باشد كه ممكن است موجب گيركردن يا لغزيدن اشخاص گردد.
2- كف اطاقها و راهروها و پياده‌روها نبايد در شرايط عادي هيچ‌گونه لغزندگي داشته و نيز نبايد از مصالحي ساخته شده و يا از موادي اندوده شده باشد كه در نتيجه رفت‌وآمد ايجاد ناراحتي و گرد‌وخاك و ساييدگي و در نتيجه باعث لغزندگي گردد.
3- در محل كار و محل هايي كه دستگاههاي متعددي قرار دارد بايستي بوسيله خط كشي با رنگ مشخص در دو طرف راه اصلي و راههاي فرعي را مشخص نموده و حتي محل قرار دادن مواد خام و مواد توليدي بوسيله اين خطوط معين گردد تا رفت و آمد ، حمل و نقل مواد و همچنين جهت حركت اصلي با علامت‌گذاري روي زمين معلوم و روشن باشد.
4- كف كارگاهها بايد قابل شستشو بوده و در مواردي كه نوع كار موجب ريخته شدن آب دركف كارگاه گردد بايد شيب كافي داشته باشد كه آبها را به سمت مجاري فاضلاب هدايت نمايد.
5- كارگاهها هميشه بايد داراي شرايط مساعدي از نظر تهويه باشند و هواي سالم وكافي جهت كارگران فراهم شود.
رديف موارد بله خير ملاحظات
1 آيا ارتفاع سقف سالن بيش از 3 متر است؟
2 آيا براي هر كارگر فضاي كافي ( حداقل 12 متر مكعب ) وجود دارد ؟
3 آيا نصب ماشين آلات و ابزار واشياء ومحصولات مزاحمت در كار و عبور افراد ايجاد نمي كنند ؟
4 آيا براي سقف ها و ديوارها از رنگ هاي مناسبي استفاده شده است ؟
5 آيا كف كارگاه عاري از حفره وسوراخ است ؟
6 آيا كف كارگاه طوري است كه باعث لغزندگي و توليدگرد و غبار نشود ؟
7 آيا راههاي عبور اصلي و فرعي بوسيله خط كشي مشخص شده اند ؟
8 آيا موانع موجود در راههاي عبور ومرور توسط خط كشي هاي مورب زرد و سياه رنگ شده اند ؟
9 آيا كف كارگاه قابل شستشو و داراي كف شوي مي باشند ؟
10 آيا پله ها از مصالح غير لغزنده ساخته شده اند ؟
11 آيا دريچه هايي كه در كف كارگاه باز شده اند ، توسط نرده هاي ثابت يا متحرك حافظت شده اند؟
12 آيا حفره هاي كف كارگاه بوسيله در پوشهايي كه اطراف آنها بيشتر از 5/2 سانتي متر است و درز ندارند حفاظت شده اند ؟
13 آيا ارتفاع نرده ها بيش از 90 سانتي متر است ؟
14 آيا نرده هاي حفاظتي از موادي با جنس مقاوم ساخته شده اند ؟
15 آيا مجاري فاضلاب داراي پوشش است ؟
16 آيا براي كارگاه هاي خارج از سالنها سايبان تهيه شده است ؟
17 آيا معابر و پياده روها عاري از تقاطع خطرناك است ؟
18 آيا در تقاطع هاي خطرناك از آينه هاي محدب استفاده شده است ؟
19 آيا پياده روها و محلهاي عبور وسايل نقليه داراي فاصله كافي از يكديگر هستند ؟
20 آيا كارخانه داراي سيستم برق اضطراري است ؟
21 آيا دربها وپنجره ها طوري قرار گرفته اند كه باعث تهويه طبيعي هواي محيط شود ؟
22 آيا ساختمانهاي چند طبقه مجهز به پله هاي فرار از ساختمان هستند ؟
23 آيا علائم خروجي داراي علامتهاي مخصوص جهت خارج شدن هستند ؟
24 آيا حداقل عرض دربهاي خروجي 20/1 متر است ؟
25 آيا دربهاي خروجي داراي لولا هاي دو طرفه هستند ؟
26 آيا از قفل كردن دربهاي مربوط به داخل وخارج شدن به كارخانه و طبقات خودداري شده است ؟
27 آيا از علائم الكتريكي در هنگام شب براي دربهاي خروج استفاده شده است ؟
28 آيا نرده هاي فاقد قسمتهاي تيز و برنده استفاده مي شوند ؟
29 آيا كاركاه داراي نور كافي مي باشد ؟
30 آيا منابع روشنايي و پنجره ها تميز مي شوند ؟
جدول(!)چك ليست ايمني كف ، سقف و ديوارها
سازه‌هاي حفاظتي :
1- نرده هاي حفاظتي :
نرده ، حفاظي است عمودي كه بايد براي جلوگيري از سقوط افراد در اطراف و گوشه‌هاي نمايان سقفها ، ديوارهاي باز ، سكوهاي كار ، راهروها ، راه پله‌ها ، سقفهاي موقت يا ساير محلهاي كار و تردد كارگران تعبيه شود. ارتفاع نرده استاندارد از كف طبقه يا سكوي كار نبايد از 90 سانتيمتر كمتر و از 110 سانتيمتربيشترباشد.
همچنين ارتفاع نرده راه پله نبايد از 75 سانتيمتر كمتر و از 85 سانتيمتر بيشتر باشد. ساختمان و اجزاي نرده بايد داراي چنان مقاومتي باشد كه بتواند در مقابل حداقل 100 كيلوگرم فشار و ضربه وارد در تمام جهات مقاومت نمايد. به علاوه نرده بايد مقاومت لازم را براي مواقعي كه در معرض برخورد وسايل متحرك قرار مي‌گيرد ، داشته باشد. كليه نرده‌ها بايد از چوب، لوله آهنهاي پروفيل يا مصالح ديگري كه استحكام كافي داشته باشد ، ساخته شده و در فواصل حداكثر 2 متر داراي پايه و كلافهاي عمودي و افقي باشند.
بررسي ايمني نرده هاي شركت محورسازان ايران خودرو:
در سالن 405وRD بطور كلي نرده ها از وضعيت مطلوبي برخوردار است . در اين سالن ارتفاع نرده ها متناسب با موارد قانوني بوده و درطبقات سالن؛ پرتگاه ها ، راه پله ها، بوسيله نرده هاي دائمي حفاظت دهي شده اند. همچنين تمام پله هاي موجود در سالن داراي نرده هاي حفاظتي از جنس لوله هاي آهني و پروفيل مي باشند كه مناسب با شرايط مي باشد
2- راهرو سرپوشيده موقتي :
به سازه اي كه به صورت موقت در پياده‌روها يا ساير معابر عمومي براي جلوگيري از خطرات ناشي از پرتاب مصالح و وسايل و تجهيزات ساختماني ايجاد مي‌شود اطلاق مي شود.
1- ارتفاع راهروي سرپوشيده نبايد كمتر از 5/2 متر و عرض آن نيز نبايد كمتر از 5/1 متر يا عرض پياده‌روي موجود باشد.
2- راهرو بايد فاقد هرگونه مانع و داراي روشنايي لازم طبيعي يا مصنوعي دائمي باشد.
3- سقف راهرو بايد توانائي تحمل كليه بارهاي احتمالي وارده و حداقل فشار 700 كيلوگرم بر مترمربع را داشته باشد.
4- به علاوه ساير قسمتهاي آن نيز بايد تحمل بار مربوطه و فشار مذكور را داشته باشند. سقف راهرو بايد از الواري به ضخامت حداقل 5 سانتيمتر ، طوري ساخته شود كه از ريزش آب و مصالح به داخل آن جلوگيري به عمل آيد.
5- اطراف بيروني سقف راهرو بايد داراي حفاظ كاملي از چوب يا توري فلزي مقاوم به ارتفاع حداقل يك متر باشد.
6- زاويه اين حفاظ را نسبت به كف ميتوان حداكثر 45 درجه به طرف خارج در نظر گرفت.
3- سقف موقت و سرپوش حفاظتي :
پوششي است حفاظتي ، از قبيل توري يا الوار كه براي جلوگيري از اثر سقوط اشياء در كارگاه ساختماني يا مجاورت آن بر پا مي‌گردد.
سرپوش حفاظتي بايد چنان طراحي و ساخته شود كه در اثر ريزش مصالح يا ابزار بر روي آن هيچ‌گونه خطري متوجه افراديكه در زير آن قرار دارند نگردد. پوشش موقت فضاهاي باز ، سقف ها و ديوارها ، بايد با استفاده از تخته با ضخامت 5/2 سانتيمتر يا معادل آن براي سوراخ هايي با دهانه تا 45 سانتيمتر صورت گيرد.
4- تور هاي ايمني :
در مواردي كه نصب سكوهاي كار و نرده‌هاي حفاظتي استاندارد ، در ارتفاع بيش از 3 متر امكانپذير نباشد ، بايد براي جلوگيري از سقوط افراد از تورهاي ايمني با رعايت موارد ذيل استفاده گردد:
• تورهاي ايمني بايد در فاصله‌اي كه سازندگان آنها مشخص نموده‌اند ، نصب شود. به نحوي كه ارتفاع سقوط كارگران بيشتر از 6 متر نباشد و تا آنجا بالا برده شوند كه فاصله كافي بر فرار آنها براي بر‌پا يي و نصب اجزاي ساختمان ، حركت ماشين‌آلات و نظاير آن وجود داشته باشد.
• بر‌پايي و نصب تورهاي ايمني ، همچنين جمع‌‌آوري و بر چيدن آنها بايد توسط شخص ذيصلاح و با استفاده از كمربند و نگهدارنده‌هاي محكم ايمني صورت گيرد. اين تورها قبل از استفاده و در مدت بهره برداري بايد توسط شخصي ذيصلاح بازرسي و كنترل شوند. استفاده از تورهاي فرسوده و آسيب‌ديده مجاز نمي‌باشد.
5- پاخورهاي چوبي :
در قسمتهايي كه امكان ريزش ابزار و مصالح ساختماني از اطراف و گوشه‌هاي نمايان كفها و ديوارهاي باز
راهروها ، سكوهاي كار ، گذرگاهها يا سقفهاي موقت و نظاير آن وجود دارد بايد پاخورهايي از چوب مناسب
به ضخامت حداقل 5/2 سانتيمتر وبه ارتفاع 5/1سانتيمتر نصب گردد. در داربست معلق ميتوان از پاخورهايي
به ارتفاع 10 سانتيمتر استفاده نمود.
رديف سئوالات بله خير ملاحظات
1 آيا در تمام مناطق داراي خطر سقوط از نرده ها استفاده مي شود؟
2 آيا نرده ها تحمل فشار ناشي از اشياء و افراد را در جهت دارند؟
3 آيا نرده ها ارتفاع حداقل 90 سانتي متر را دارا هستند؟
4 آيا نرده ها از جنس مقاوم و با دوام ساخته شده اند؟
5 آيا نرده ها فاقد قسمتهاي تيز و برنده هستند؟
6 آيا نرده ها در فواصل 2 متر داراي كلاف و پايه قائم هستند؟
جدول(2) چك ليست نرده ها
پلكان :
1- كليه پلكانها ، سكوها و پاگردها بايد استحكام كافي داشته و تحمل فشار و سنگيني بارهاي عادي را داشته
باشند.
2- پلكانها و سكوهايي كه از مصالح مشبك ساخته شده‌اند ، ابعاد چشمه‌هاي آن نبايد از 25 ميليمتر تجاوز نمايد تا
امكان سقوط اشياء متفرقه از آن وجود نداشته باشد.
3- طول پلكانها به استثناي پلكانهاي سرويس و يا امدادي نبايد در هيچ مورد از 90 سانتيمتر كمتر باشد.
4- اختلاف سطح بين دو پاگرد نبايد هيچگاه از 70/3 متر تجاوز نمايد.
5- پاگردهايي كه در فواصل پلكانها قرار دارند بايد وسعتي در حدود 10/1 متر در جهت پلكان يا بيشتر ، به
تناسب عرض پلكان داشته باشند. در تمام طول پلكانها يك فاصله عمودي آزاد در حدود قد انسان بايد منظور شود
اين فاصله آزاد نبايد كمتر از 20/2 متر از سطح هر پله به موازات ديوار پله باشد.
6- غير از پلكانهاي سرويس و يا امدادي ، عرض هر پله بدون محاسبه حاشيه و برآمدگي آن نبايد از33 سانتيمتر
كمتر باشد و ارتفاع پله بين 14 تا 20 سانتيمتر خواهد بود. پله‌هاي يك پلكان بايد داراي عرض مساوي وارتفاع
مساوي باشند.
7- كليه پلكانها بايد از طرف پرتگاه بوسيله نرده‌هاي مخصوص پلكان حفاظت شوند.
8- پلكانهاي محصور با عرض كمتر از 10/1 متر بايد بوسيله يك نرده دستي كه پايه‌هاي آن در ديوار كارگذاشته
شده باشد در سمت راست از پائين به بالا مجهز شوند.
9- پلكانهاي با طول بيش از10/1 متر بايد در سمت پرتگاه با يك نرده و در سمت بسته نيز بوسيله نرده دستي
مجهز گردند. ضمناً پلكانهايي كه بيش از 25/2 متر طول دارند بايستي علاوه بر نرده‌هاي كناري به يك نرده
دستي ميانه نيز تجهيز گردند.
10- ارتفاع نرده‌هاي پلكان از لبه هر پله نبايد از 75 سانتيمتر كمتر باشد و در صورتيكه از اين نرده‌ها بعنوان
نرده‌هاي دستي استفاده شود ، بلندي آن نبايد از 85 سانتيمتر تجاوز نمايد.
11- نرده‌هاي دستي كه پايه‌هاي آن به ديوار نصب مي‌شود بايد طوري ساخته شود كه دست آزادانه و بدون بر
خورد با موانعي اعم از روكار يا كنار نرده حركت كند.
12- حداكثر فاصله پايه‌ها از يكديگر 2 متر و بين نرده دستي و ديوار بايد حداقل 4 ســانتيمتر باز باشـد. حـداقل
عرض پلكان سـرويس و يا پلكان امــدادي 55 سانتيمتر مي‌باشد و شيب پلكانهاي سرويس نبايد بيش از 60 درجه
باشد.
13- حداكثر شيب مجاز براي راهروهاي شيبدار ( رامپ ) مورد استفاده افراد 10 درجه مي‌باشد. اين راهروهاي
شيبدار بايد با كليه شرايطي كه در مورد پلكانها منظور مي‌شود از حيث ساختمان ، عرض و ... مطابقت داشته
باشد.
چك ليست ايمني پلكان
رديف موارد ملاحظات بله خير
1 آيا كليه پلكانها ـ سكوها ـ پلاتفورمها و پاگردها قادر به تحمل بارهاي عادي هستند ؟
2 آيا پله ها طوري طراحي شده اند كه احتمال سر خوردن و سقوط به حداقل برسد ؟
3 آيا طول پله ها بيشتر يا مساوي 90 سانتي متر است ؟
4 آيا فاصله قائم آزاد در بالاي پلكانها بيشتر يا مساوي 2/2 متر است ؟
5 آيا عرض پله ها بيشتر يا مساوي 33 سانتي متر است ؟
6 آيا ارتفاع پله ها بين 14 تا 30 سانتي متر است ؟
7 آيا پلكانهايي كه بيش از 5 پله دارند ، داراي نرده حفاظتي در طرف پرتگاه هستند ؟
8 آيا از قرار دادن اشياء بر روي پله ها خوداري مي شود ؟
9 آيا از قرار دادن پله بلافاصله بعد از هر درب امتناع شده است ؟
10 آيا در پله هاي شبكه اي ابعاد پله از25 ميلي متر مربع كمتر است ؟
11 آيا راه پله ها داراي روشنايي طبيعي و مصنوعي كافي مي باشند ؟
12 آيا شيب پله ها در حد استاندارد و قابل قبول است ؟
13 آيا نرده هاي حفاظتي داراي ارتفاعي بيش از 75 سانتي متر است ؟
ايمني نردبان:
نردبانهاي ثابت ، راهروهاي هوايي و سكوها :
كليه اجزاء و قسمتهاي فلزي نردبانها بايد از فولاد ، آهن و چدن يا مواد مشابه ساخته شود.
نردبانهاي ثابت بايد طوري نصب گردند كه :
فاصله از سمت جلوي نردبان به نزديكترين جسم ثابت نبايد از 75 سانتي متر كمتر باشد.
فاصله از سمت عقب نردبان به نزديكترين جسم ثابت حداقل 20 سانتي متر باشد.
از طرفين نردبان فضاي لااقل 40 سانتيمتر از محور نردبان در هر دو طرف وجود داشته باشد.
در صورتيكه از نردبانهاي ثابت براي صعود به ارتفاع بيش از 9 متر استفاده شود نكات ذيل بايد رعايت گردد:
پاگردهايي حداكثر در فاصله هر 9 متر يا كمتر ايجاد گردد.
هر قطعه از نردبان حد فاصل بين دو پاگرد بايد به نحوي قرار گيرد كه در امتداد قطعه قبلي نباشد.
كليه راهروها ، معابر و سكوهاي كار يا سطح اطاقها و طبقاتي كه اطرافشان باز است ( و بيش از2 متر بالاي سطح اطاق يا زمين قرار گرفته‌اند ) بايد در سمت پرتگاه بوسيله نرده‌هاي استاندارد طبق مقررات محافظت و محصور گردند. سكوهايي كه براي بارگيري يا تخليه بار اختصاص داده شده يا سكوهاي كوچك كه به موتورها و تجهيزات متشابه اختصاص داشته و در آنها فضائي براي ايستادن اشخاص ، پيش‌بيني نشده باشد از مقررات فوق مستثني مي‌باشند.
در مورد راهروهايي كه براي پر كردن مخازن و روغن كاري اختصاص دارد ، نرده يك طرف را ميتوان در صورت لزوم حذف كرد. مشروط بر اينكه عرض راهرو كمتر از 55 سانتيمتر نباشد.
با توجه به اينكه بندرت حرفه و صنفي را ميتوان مشاهده نمود كه به نحوي از نردبان استفاده نكند ، و حوادث ناگواري كه دراثراستفاده غلط از اين وسيله در صنوف رخ ميدهد ، پرداختن به اصول ايمني اين وسيله ضروري به نظر ميرسد .
لذا به طور خلاصه نكات ايمني مربوط به ساختمان و نحوه استفاده درست از نردبان در زير بيان مي شود .
1)- چوبي كه درساختمان نردبان بكار ميرود بايد مستحكم ، سبك وبدون ترك و تاب خوردگي باشد.
2)- پله خراب و معيوب را بايد در اسرع وقت با پله سالم تعويض كرد .
3)- زبانه هاي هر پله داخل درگاه هاي دروازه اي نردبان بايد محكم فرو رفته باشد .
4)- در تمام طول نردبان فاصله پله ها بايد مساوي بوده و محور پله ها عمود بر محور بازوها باشد.
5)- نردبان هاي چوبي را نبايد رنگ كرد تا تغييرات چوب قابل روئيت باشد .
6)- نردبان را بايد در فواصل زماني معين بازرسي كرد و در صورت مشاهده نقص آنرا برطرف كرد.
7)- نردبان هاي غير قابل ترميم مي بايست به قطعات كوچك تبديل شود .
8)- استعمال نردبانهاي يك طرفه را تا حد امكان محدود ساخت ودر اكثر مواقع از نردبانهاي دو طرف استفاده نمود .
9)- انتهاي فوقاني نردبان يك طرفه بايد تكيه گاهي محكم و مطمئن داشته باشد .
10)- انتهاي فوقاني نردبان يك طرفه بايد حداقل يك متر از محل مورد نظر فرد، بالاتر قرار گيرد تا در هنگام پايين آمدن از نردبان به عنوان دستگيره استفاده شود .
11)- با استفاده از كفشك هاي ايمني در پايه هاي نردبان بايد از لغزش آن جلوگيري كرد.
12)- زاويه صحيح نردبان با كف 60 درجه و با ديوار 30 درجه است .
13)- در هنگام بالارفتن و پايين آمدن از نردبان بايد رو به نردبان حركت كرد .
14)- در هنگام بالارفتن و پايين آمدن از نردبان حمل ابزار و وسايل با دست ممنوع است .
15)- لوازم كار و وسايل مورد احتياج را بايد در كيف مخصوص جاي داده و آنرا به كمر بست يا بوسيله تسمه به شاخه آويزان كرد .
16)-افزودن ارتفاع نردبان با قرار دادن جعبه يا شبكه در زير پا هاي آن يا اتصال دو نردبان كوتاه به يكديگر مجاز نيست بعلاوه نبايد نردبان يك طرفه با طول بيش از 10 متر مورد استفاده قرار گيرد.
17) در يك زمان نبايد دو نفر روي يك نردبان يك طرفه بالاو پايين بروند .
18) هر نردبان دو طرفه بايد به زنجير يا ميله اتصالي بين بازوان دو طرف مجهز باشد تا از بازشدن بيش از حد دو طرف از يكديگر جلوگيري به عمل آيد .
19) هرگز نبايد روي آخرين پله انتهايي نردبان دوطرفه ايستاد زيرا در صورت خم شدن كارگر به يك سمت مركز ثقل تغيير كرده و كارگر سقوط خواهد كرد .
20) در موارد رنگ زدن نماي خارجي عمارت ، كار در ارتفاع بيش از8 متر ،حمل مصالح ساختماني و ايجاد پل موقت ، نبايد از نردبانهاي يك طرفه استفاده كرد .
چك ليست ايمني نردبان
رديف موارد بله خير ملاحظات
1 آيا در كارهاي تأسيساتي از نردبانهاي دو طرفه قابل اطمينان استفاده مي شود؟
2 آيا براي جلوگيري از زياد باز شدن نردبان از زنجيراستفاده شده است ؟
3 آيا نردبان داراي كفشك هاي نوك تيز فولادي براي سطوح ناهموار و شل مي باشد ؟
4 آيا نردبان داراي كفشك هاي لاستيكي براي سطوح خشك و محكم مي باشد ؟
5 آيا در هنگام كار بر روي سطوح روغني استفاده از نردبان باكفشكهاي لاستيكي ممنوع مي شود ؟
6 آيا نردبان هاي چوبي رنگ آميزي نشده اند ؟
7 آيا جهت افزودن ارتفاع نردبان استفاده از مصالح ساختمان جلوگيري مي شود ؟
8 آيا ارتفاع نردبانهاي يك طرفه هميشه كمتر از 10 متر است ؟
9 آيا لولا و زنجير نردبانهاي دو طرفه سالم و بدون زنگ زدگي مي باشد ؟
10 آيا در موقع استفاده از نردبان زاويه محل استقرار 15 درجه مي باشد ؟
11 آيا ابعاد پله ها با توجه به ابعاد نردبان و مطابق استاندارد مي باشد ؟
12 آيا نردبان هاي قابل حمل فلزي از مجاورت تجهيزات برقي دور نگهداشته مي شوند ؟
13 آيا نردبان هاي قابل حمل فلزي كه هادي جريان الكتريسيته هستند ، علامت گذاري شده اند ؟
14 آيا پله ها و پايه هاي نردبان ها ، عاري از مواد روغني و لغزنده مي باشند ؟
15 آيا از قرار دادن نردبان در جلوي دربي كه باز مي شود جلوگيري مي شود ؟
16 آيا پله هاي نردبان بدون شكستگي و ترك خوردگي مي باشد ؟
17 آيا ميخها ، پرچها و پيچهاي نردبان فاقد هرگونه شل شدگي هستند ؟
18 آيا شمعها وستون هاي عمودي نردبان بدون ترك خوردگي وعيب هستند ؟
19 آيا نكات زير رعايت شده است :
الف ـ در صورتيكه طول نردبان 5/4 متر باشد ابعاد پله 50 ـ 30 سانتي متر است .
ب ـ در صورتي كه طول نردبان 5 متر باشد ابعاد پله 50 ـ 35 سانتي متر است .
ج ـ در صورتي كه طول نردبان 5/6 متر باشد ابعاد پله 40 ـ60سانتي متر است .
خروجي ها :
هر كارگاه و ساختمان بايد متناسب با تعداد افراد داخل آن داراي تعداد خروجيهاي كافي با پهناي مناسب باشد كه برخي از اطلاعات مربوط به آن در جداول ذيل موجود مي‌باشد :
علائم خروجي :
دربهاي خروجي و گذرگاه ها بايستي بطور ساده و با علائم واضح كه راه خروج را نشان دهنده مشخص شود در كارگاه هايي كه تعداد افراد بيش از 250 نفر باشند و در طول ساعات شب كار مي كنند بايستي الكترونيكي و به جريان برق فوق العاده مرتبط باشد تا در موقع قطع جريان برق عمومي از آن استفاده گردد .
بررسي درها، خروجي ها و خروجي هاي انتهايي در سالن 405
طبق مشاهدات انجام شده، شرايط ايمني درها در اين سالن مطابق آئين نامه حفاظت و بهداشت كار بوده و از نظر ايمني از شرايط مطلوبي برخوردار مي باشد.
در ضلع شمالي درب آهني كشويي وجود دارد كه مخصوص ورود وخروج ليفتراك و ديگر ماشين هاست. اما دربي براي ورود و خروج افراد در نظر نگرفته شده است واز همين دربها نيز افراد رفت وآمد مي كنند لازم به ذكر است كه مي توان با بستن يكي از دربهاي قسمت غربي كه كمتر از آن استفاده مي شود از آن براي رفت و آمد افراد استفاده كرد.اين سالن فاقد درب خروج اضطراري مي باشد جهت تردد وخروج افراد در شرايط اضطرارمي توان از آن استفاده گردد.
محوطه كارخانه:
1- در مورد محوطه كارخانه براي كارگراني كه در محوطه باز كار مي كنند بايستي حفاظ و سايبان پيش بيني شود .
2- كف حياط كارخانه بايستي از جنسي باشد كه آب در كف آن نمانده و گل نشود و همواره تميز باشد .
3- صحن كارخانه بايستي داراي مجاري فاضلاب باشد . اگر گودال يا چاله اي در صحن كارخانه موجود باشد بايد به وسيله وسايل حفاظتي كاملا پوشش داده شود .
عبور افراد و وسايل نقليه :
1- معابر ( محل عبور عابر ، وسايل نقليه ) بايستي طوري طراحي شده باشند كه از تقاطع خطر پيشگيري شود .
2- كارگاه هاي غير محصور بايستي محل عبور براي افراد و وسايل نقليه داشته باشند .
3- عرض پياده روها بايستي طوري باشد كه در ساعات پر رفت و آمد جوابگوي عبور عابرين پياده باشد .
4- معابر نبايد زير ناودان هاي آب احداث شوند تا سطح شان در اثر ريزش آب لغزنده گردد .
5- در محل تقاطع عبور وسايل نقليه و عابرين پياده بايستي از زيرگذرهاي زميني و يا معبرهاي هوايي احداث گردند .
نكته : علاوه بر موارد فوق ، رعايت كليه قوانين و استانداردهاي مربوط به تاسيسات روشنايي ساختمان ، تهويه ، ايمني حريق و ايمني برق در ساختمانهاي صنعتي طبق مواد فصول 2 ، 13 و 16 كتاب آئين نامه هاي حفاظت و بهداشت كار الزامي است .
منبع :
1- آيين نامه حفاظت و بهداشت كار. آيين نامه و مقررات حفاظتي ساختمان كارگاه ها 1378.
2- شعبان زاده ، فرا مرز ، ايمني و حفاظت فني ، انتشارات كيومرث ، 1378، چاپ اول.
3- موسسه كار و امور اجتماعي ، آيين نامه حفاظت و بهداشت كار 1381چاپ سوم.
[url=http://]حمید فرجی کارشناس بهداشت حرفه ای[/url][/JUSTIFY]
مقدمه
در قرن اخير با رشد جمعيت در دنيا در ساخت ساختمان ها نيز تحولات عمده اي بوجود آمده است كه اين تحولات خطرات ناشي از كار را در ساختمان ها به اوج خود رسانيده است و همه ساله بسياري از كارگران و كارمندان مشغول در ساختمان ها را كشته و مجروح مي كند. احتمال وقوع حوادث را به كلي نمي توان از بين برد ولي با رعايت بعضي از نكات ايمني و حفاظتي مي توان آن را به مقدار قابل توجهي كاهش داد. بدين معني كه بوسيله مديريت صحيح و طرح نقشه از قبل و كنترل روش هاي انجام كار، مي توانيم ،به هدف هاي حفاظتي خود برسيم.
منظور از ايمني ساختمان فراهم آوردن يك سري امكانات و تسهيلات ( با رعايت ضوابط قانوني ) در ساختمان مي‌باشد كه علاوه بر تأمين امنيت و داشتن شرايط بهداشتي ، ايجاد ميل و رغبت به كار نيز در كارگران ايجاد نمايد كه در اين خصوص ميتوان به نكات ايمني در خصوص نردبانها ، پلكان ، كف ، سقف ، آسانسورها و … اشاره نمود.
براي كسب ايمني كافي در كارهاي ساختماني بايد نكات زير در نظر گرفته شود :
• طرح كارگاه و محيط كار.
• ماشين آلات و ابزار.
• وسائل بالا برنده.
• وسائل برقي .
• مواد خطرناك و مضر.
مستندات قانوني
در راستاي نظام بخشيدن به مسائل مر بوط به ساختمان و ايمني آن، آئين نامه اي مشتمل بر 6 فصل و 290 ماه به استناد مواد 85 و 87 قانون كار جمهوري اسلامي ايران در جلسه مورخ 19/5/1372 شوراي عالي حفاظت فني مورد بررسي و تاييد و در تاريخ 27/6/1372 به تصويب نهايي وزير كار و امور اجتماعي رسيده ات كه در آن مسايل مختلف مربوط به ايمني ساختمان مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است.
مواد قانوني:
ماده 87 قانون كار: كليه افراد حقيقي و حقوقي كه بخواهند كارگاه جديدي را احداث نمايند و يا كارگاه هاي
موجود را توسعه بخشند،مكلفند، قبل از شروع به كار، برنامه و نقشه هاي ساختمان طرح هاي مورد نظر را با توجه به مقررات ايمني و آيين نامه ،تهيه و براي تصويب به وزارت كار ارسال دارند. شروع ساختمان سازي محل هاي مورد نظر و همچنين بهره برداري از كارگاه هاي مذكور با مجوز رسمي از وزارت كار خواهد بود.
مسئوليت ايمني در كار گاه ساختماني:
1- در هر كارگاه ساختماني ، كارفرما موظف است اقدامات لازم به منظور حفظ و تأمين ايمني عمومي را بعمل آورد.
2- هر كارفرما مسئول تدارك و فراهم آوردن روشنايي كافي در فضاهاي عمومي ، تهيه نرده و حفاظ و نصب آنها در اطراف سقفها و ديوارهاي خالي و فضاهاي باز ، فراهم آوردن و نصب نرده و حفاظ در اطراف پله‌ها وپاگردها ، ايجاد ورودي ايمن براي كارگاه ساختماني و محل كار ، فراهم آوردن وسايل اطفاء حريق ، تأمين آب آشاميدني سالم و ايجاد سرويسهاي بهداشتي ، تهيه وسايل حفاظت فردي و كمكهاي اوليه و بطور كلي فراهم آوردن و تأمين شرايط ايمني عمومي، در داخل كارگاه ساختماني است.
3- هر كار فرما بايد ابزار و وسايل و تجهيزات لازم براي انجام عمليات ساختماني توسط كارگران را با رعايت مواد اين مبحث تهيه و نگهداري نمايد تا در موقع لازم در اختيار كارگران قرار دهد و ضمن دادن آموزش هاي لازم به آنها ،مراقبت نمايد كه از آن وسايل به طور صحيح استفاده كنند.
4- عمليات ساختماني بايد طوري برنامه‌ريزي و اجرا شود كه خطرهاي احتمالي ناشي از آن ، در داخل يا خارج از محل كار ، در اسرع وقت قابل پيشگيري باشد.
در صورت احتمال وقوع خطر جاني ، كارفرما موظف است فورا كار را متوقف نمايد و كارگران را از محل احتمال وقوع حادثه دور كند . كارفرما بايد وقوع هر گونه حادثه ناشي از كار در ساعت كار عادي يا غير عادي روزانه در محل كارگاه را در اسرع وقت و قبل از آنكه علائم و آثار مرتبط با آن از بين رفته باشد به واحد هاي مربوط در وزارت بهداشت واداره كار و امور اجتماعي محل اطلاع دهد.
ايمني مر بوط به كف، سقف و ديوار هاي ساختمان:
1- كليه ساختمانهاي دائمي و موقتي و مؤسساتي كه مشمول مقررات قانون كار مي‌باشند بايد از نقطه نظر ساختماني واجد استحكام كامل بوده و در محاسبه پايه و سقف و كف ها رعايت نكات زير منظور گردد:
الف - تحمل فشار ناشي از حداكثر بارها و اشياء ثابت و متحرك.
ب - تحمل فشار ناشي از ريزش برف ، باران ، يخبندان ، باد و طوفان.
ج - تحمل فشار ناشي از بارهاي معلق.
فضاي كار:
1- اطاقها و محل كار دائم بايستي لااقل 3 متر از كف تا سقف ارتفاع داشته و فضاي آن بايد براي حداكثر اشخاصي كه در آن محل كار مي‌كنند براي هر نفركمتر از 12 متر مكعب نباشد. در محاسبه متر مكعب فضا ، حجم اشغال شده بابت اثاثيه و ماشين آلات و مواد و لوازم كسر نمي‌گردد. در ساختمانهايي كه ارتفاع هر طبقه از فضاي كار از 4 متر متجاوز باشد براي محاسبه حجم لازم فقط تا ارتفاع 3متر منظور و محاسبه مي‌گردد.
2- در فضاي كارگاه نصب ماشين آلات و يا قراردادن اشياء و محصولات نبايد مزاحمتي براي عبور و مرور و يا كار كارگران ايجاد نمايد. در اطراف هر يك از دستگاهها بايد فضاي كافي منظور گردد تا كارگران بتوانند به راحتي براي انجام كارهاي عادي رفت‌وآمد نموده و در صورت لزوم اصلاحات و تعميرات و نقل و انتقال مواد مصرفي يا توليدي را انجام دهند.
ايمني كف ساختمان (كف‌سازي):
1- كف اطاقها و قسمتهايي كه محل عبور كارگران بوده و يا براي حمل ونقل مواد تخصيص داده شده است ، بايد صاف وهمـوار بوده و عاري از حفره و ســوراخ ، تراشه‌هــاي چوب ، برآمدگي نـاشي از پوشش نامناسب مجاري ، ميخ و پيچ و مهره و لوله ، دريچه يا برآمدگي و برجستگي و هر گونه موانعي باشد كه ممكن است موجب گيركردن يا لغزيدن اشخاص گردد.
2- كف اطاقها و راهروها و پياده‌روها نبايد در شرايط عادي هيچ‌گونه لغزندگي داشته و نيز نبايد از مصالحي ساخته شده و يا از موادي اندوده شده باشد كه در نتيجه رفت‌وآمد ايجاد ناراحتي و گرد‌وخاك و ساييدگي و در نتيجه باعث لغزندگي گردد.
3- در محل كار و محل هايي كه دستگاههاي متعددي قرار دارد بايستي بوسيله خط كشي با رنگ مشخص در دو طرف راه اصلي و راههاي فرعي را مشخص نموده و حتي محل قرار دادن مواد خام و مواد توليدي بوسيله اين خطوط معين گردد تا رفت و آمد ، حمل و نقل مواد و همچنين جهت حركت اصلي با علامت‌گذاري روي زمين معلوم و روشن باشد.
4- كف كارگاهها بايد قابل شستشو بوده و در مواردي كه نوع كار موجب ريخته شدن آب دركف كارگاه گردد بايد شيب كافي داشته باشد كه آبها را به سمت مجاري فاضلاب هدايت نمايد.
5- كارگاهها هميشه بايد داراي شرايط مساعدي از نظر تهويه باشند و هواي سالم وكافي جهت كارگران فراهم شود.
رديف موارد بله خير ملاحظات
1 آيا ارتفاع سقف سالن بيش از 3 متر است؟
2 آيا براي هر كارگر فضاي كافي ( حداقل 12 متر مكعب ) وجود دارد ؟
3 آيا نصب ماشين آلات و ابزار واشياء ومحصولات مزاحمت در كار و عبور افراد ايجاد نمي كنند ؟
4 آيا براي سقف ها و ديوارها از رنگ هاي مناسبي استفاده شده است ؟
5 آيا كف كارگاه عاري از حفره وسوراخ است ؟
6 آيا كف كارگاه طوري است كه باعث لغزندگي و توليدگرد و غبار نشود ؟
7 آيا راههاي عبور اصلي و فرعي بوسيله خط كشي مشخص شده اند ؟
8 آيا موانع موجود در راههاي عبور ومرور توسط خط كشي هاي مورب زرد و سياه رنگ شده اند ؟
9 آيا كف كارگاه قابل شستشو و داراي كف شوي مي باشند ؟
10 آيا پله ها از مصالح غير لغزنده ساخته شده اند ؟
11 آيا دريچه هايي كه در كف كارگاه باز شده اند ، توسط نرده هاي ثابت يا متحرك حافظت شده اند؟
12 آيا حفره هاي كف كارگاه بوسيله در پوشهايي كه اطراف آنها بيشتر از 5/2 سانتي متر است و درز ندارند حفاظت شده اند ؟
13 آيا ارتفاع نرده ها بيش از 90 سانتي متر است ؟
14 آيا نرده هاي حفاظتي از موادي با جنس مقاوم ساخته شده اند ؟
15 آيا مجاري فاضلاب داراي پوشش است ؟
16 آيا براي كارگاه هاي خارج از سالنها سايبان تهيه شده است ؟
17 آيا معابر و پياده روها عاري از تقاطع خطرناك است ؟
18 آيا در تقاطع هاي خطرناك از آينه هاي محدب استفاده شده است ؟
19 آيا پياده روها و محلهاي عبور وسايل نقليه داراي فاصله كافي از يكديگر هستند ؟
20 آيا كارخانه داراي سيستم برق اضطراري است ؟
21 آيا دربها وپنجره ها طوري قرار گرفته اند كه باعث تهويه طبيعي هواي محيط شود ؟
22 آيا ساختمانهاي چند طبقه مجهز به پله هاي فرار از ساختمان هستند ؟
23 آيا علائم خروجي داراي علامتهاي مخصوص جهت خارج شدن هستند ؟
24 آيا حداقل عرض دربهاي خروجي 20/1 متر است ؟
25 آيا دربهاي خروجي داراي لولا هاي دو طرفه هستند ؟
26 آيا از قفل كردن دربهاي مربوط به داخل وخارج شدن به كارخانه و طبقات خودداري شده است ؟
27 آيا از علائم الكتريكي در هنگام شب براي دربهاي خروج استفاده شده است ؟
28 آيا نرده هاي فاقد قسمتهاي تيز و برنده استفاده مي شوند ؟
29 آيا كاركاه داراي نور كافي مي باشد ؟
30 آيا منابع روشنايي و پنجره ها تميز مي شوند ؟
جدول(!)چك ليست ايمني كف ، سقف و ديوارها
سازه‌هاي حفاظتي :
1- نرده هاي حفاظتي :
نرده ، حفاظي است عمودي كه بايد براي جلوگيري از سقوط افراد در اطراف و گوشه‌هاي نمايان سقفها ، ديوارهاي باز ، سكوهاي كار ، راهروها ، راه پله‌ها ، سقفهاي موقت يا ساير محلهاي كار و تردد كارگران تعبيه شود. ارتفاع نرده استاندارد از كف طبقه يا سكوي كار نبايد از 90 سانتيمتر كمتر و از 110 سانتيمتربيشترباشد.
همچنين ارتفاع نرده راه پله نبايد از 75 سانتيمتر كمتر و از 85 سانتيمتر بيشتر باشد. ساختمان و اجزاي نرده بايد داراي چنان مقاومتي باشد كه بتواند در مقابل حداقل 100 كيلوگرم فشار و ضربه وارد در تمام جهات مقاومت نمايد. به علاوه نرده بايد مقاومت لازم را براي مواقعي كه در معرض برخورد وسايل متحرك قرار مي‌گيرد ، داشته باشد. كليه نرده‌ها بايد از چوب، لوله آهنهاي پروفيل يا مصالح ديگري كه استحكام كافي داشته باشد ، ساخته شده و در فواصل حداكثر 2 متر داراي پايه و كلافهاي عمودي و افقي باشند.
بررسي ايمني نرده هاي شركت محورسازان ايران خودرو:
در سالن 405وRD بطور كلي نرده ها از وضعيت مطلوبي برخوردار است . در اين سالن ارتفاع نرده ها متناسب با موارد قانوني بوده و درطبقات سالن؛ پرتگاه ها ، راه پله ها، بوسيله نرده هاي دائمي حفاظت دهي شده اند. همچنين تمام پله هاي موجود در سالن داراي نرده هاي حفاظتي از جنس لوله هاي آهني و پروفيل مي باشند كه مناسب با شرايط مي باشد
2- راهرو سرپوشيده موقتي :
به سازه اي كه به صورت موقت در پياده‌روها يا ساير معابر عمومي براي جلوگيري از خطرات ناشي از پرتاب مصالح و وسايل و تجهيزات ساختماني ايجاد مي‌شود اطلاق مي شود.
1- ارتفاع راهروي سرپوشيده نبايد كمتر از 5/2 متر و عرض آن نيز نبايد كمتر از 5/1 متر يا عرض پياده‌روي موجود باشد.
2- راهرو بايد فاقد هرگونه مانع و داراي روشنايي لازم طبيعي يا مصنوعي دائمي باشد.
3- سقف راهرو بايد توانائي تحمل كليه بارهاي احتمالي وارده و حداقل فشار 700 كيلوگرم بر مترمربع را داشته باشد.
4- به علاوه ساير قسمتهاي آن نيز بايد تحمل بار مربوطه و فشار مذكور را داشته باشند. سقف راهرو بايد از الواري به ضخامت حداقل 5 سانتيمتر ، طوري ساخته شود كه از ريزش آب و مصالح به داخل آن جلوگيري به عمل آيد.
5- اطراف بيروني سقف راهرو بايد داراي حفاظ كاملي از چوب يا توري فلزي مقاوم به ارتفاع حداقل يك متر باشد.
6- زاويه اين حفاظ را نسبت به كف ميتوان حداكثر 45 درجه به طرف خارج در نظر گرفت.
3- سقف موقت و سرپوش حفاظتي :
پوششي است حفاظتي ، از قبيل توري يا الوار كه براي جلوگيري از اثر سقوط اشياء در كارگاه ساختماني يا مجاورت آن بر پا مي‌گردد.
سرپوش حفاظتي بايد چنان طراحي و ساخته شود كه در اثر ريزش مصالح يا ابزار بر روي آن هيچ‌گونه خطري متوجه افراديكه در زير آن قرار دارند نگردد. پوشش موقت فضاهاي باز ، سقف ها و ديوارها ، بايد با استفاده از تخته با ضخامت 5/2 سانتيمتر يا معادل آن براي سوراخ هايي با دهانه تا 45 سانتيمتر صورت گيرد.
4- تور هاي ايمني :
در مواردي كه نصب سكوهاي كار و نرده‌هاي حفاظتي استاندارد ، در ارتفاع بيش از 3 متر امكانپذير نباشد ، بايد براي جلوگيري از سقوط افراد از تورهاي ايمني با رعايت موارد ذيل استفاده گردد:
• تورهاي ايمني بايد در فاصله‌اي كه سازندگان آنها مشخص نموده‌اند ، نصب شود. به نحوي كه ارتفاع سقوط كارگران بيشتر از 6 متر نباشد و تا آنجا بالا برده شوند كه فاصله كافي بر فرار آنها براي بر‌پا يي و نصب اجزاي ساختمان ، حركت ماشين‌آلات و نظاير آن وجود داشته باشد.
• بر‌پايي و نصب تورهاي ايمني ، همچنين جمع‌‌آوري و بر چيدن آنها بايد توسط شخص ذيصلاح و با استفاده از كمربند و نگهدارنده‌هاي محكم ايمني صورت گيرد. اين تورها قبل از استفاده و در مدت بهره برداري بايد توسط شخصي ذيصلاح بازرسي و كنترل شوند. استفاده از تورهاي فرسوده و آسيب‌ديده مجاز نمي‌باشد.
5- پاخورهاي چوبي :
در قسمتهايي كه امكان ريزش ابزار و مصالح ساختماني از اطراف و گوشه‌هاي نمايان كفها و ديوارهاي باز
راهروها ، سكوهاي كار ، گذرگاهها يا سقفهاي موقت و نظاير آن وجود دارد بايد پاخورهايي از چوب مناسب
به ضخامت حداقل 5/2 سانتيمتر وبه ارتفاع 5/1سانتيمتر نصب گردد. در داربست معلق ميتوان از پاخورهايي
به ارتفاع 10 سانتيمتر استفاده نمود.
رديف سئوالات بله خير ملاحظات
1 آيا در تمام مناطق داراي خطر سقوط از نرده ها استفاده مي شود؟
2 آيا نرده ها تحمل فشار ناشي از اشياء و افراد را در جهت دارند؟
3 آيا نرده ها ارتفاع حداقل 90 سانتي متر را دارا هستند؟
4 آيا نرده ها از جنس مقاوم و با دوام ساخته شده اند؟
5 آيا نرده ها فاقد قسمتهاي تيز و برنده هستند؟
6 آيا نرده ها در فواصل 2 متر داراي كلاف و پايه قائم هستند؟
جدول(2) چك ليست نرده ها
پلكان :
1- كليه پلكانها ، سكوها و پاگردها بايد استحكام كافي داشته و تحمل فشار و سنگيني بارهاي عادي را داشته
باشند.
2- پلكانها و سكوهايي كه از مصالح مشبك ساخته شده‌اند ، ابعاد چشمه‌هاي آن نبايد از 25 ميليمتر تجاوز نمايد تا
امكان سقوط اشياء متفرقه از آن وجود نداشته باشد.
3- طول پلكانها به استثناي پلكانهاي سرويس و يا امدادي نبايد در هيچ مورد از 90 سانتيمتر كمتر باشد.
4- اختلاف سطح بين دو پاگرد نبايد هيچگاه از 70/3 متر تجاوز نمايد.
5- پاگردهايي كه در فواصل پلكانها قرار دارند بايد وسعتي در حدود 10/1 متر در جهت پلكان يا بيشتر ، به
تناسب عرض پلكان داشته باشند. در تمام طول پلكانها يك فاصله عمودي آزاد در حدود قد انسان بايد منظور شود
اين فاصله آزاد نبايد كمتر از 20/2 متر از سطح هر پله به موازات ديوار پله باشد.
6- غير از پلكانهاي سرويس و يا امدادي ، عرض هر پله بدون محاسبه حاشيه و برآمدگي آن نبايد از33 سانتيمتر
كمتر باشد و ارتفاع پله بين 14 تا 20 سانتيمتر خواهد بود. پله‌هاي يك پلكان بايد داراي عرض مساوي وارتفاع
مساوي باشند.
7- كليه پلكانها بايد از طرف پرتگاه بوسيله نرده‌هاي مخصوص پلكان حفاظت شوند.
8- پلكانهاي محصور با عرض كمتر از 10/1 متر بايد بوسيله يك نرده دستي كه پايه‌هاي آن در ديوار كارگذاشته
شده باشد در سمت راست از پائين به بالا مجهز شوند.
9- پلكانهاي با طول بيش از10/1 متر بايد در سمت پرتگاه با يك نرده و در سمت بسته نيز بوسيله نرده دستي
مجهز گردند. ضمناً پلكانهايي كه بيش از 25/2 متر طول دارند بايستي علاوه بر نرده‌هاي كناري به يك نرده
دستي ميانه نيز تجهيز گردند.
10- ارتفاع نرده‌هاي پلكان از لبه هر پله نبايد از 75 سانتيمتر كمتر باشد و در صورتيكه از اين نرده‌ها بعنوان
نرده‌هاي دستي استفاده شود ، بلندي آن نبايد از 85 سانتيمتر تجاوز نمايد.
11- نرده‌هاي دستي كه پايه‌هاي آن به ديوار نصب مي‌شود بايد طوري ساخته شود كه دست آزادانه و بدون بر
خورد با موانعي اعم از روكار يا كنار نرده حركت كند.
12- حداكثر فاصله پايه‌ها از يكديگر 2 متر و بين نرده دستي و ديوار بايد حداقل 4 ســانتيمتر باز باشـد. حـداقل
عرض پلكان سـرويس و يا پلكان امــدادي 55 سانتيمتر مي‌باشد و شيب پلكانهاي سرويس نبايد بيش از 60 درجه
باشد.
13- حداكثر شيب مجاز براي راهروهاي شيبدار ( رامپ ) مورد استفاده افراد 10 درجه مي‌باشد. اين راهروهاي
شيبدار بايد با كليه شرايطي كه در مورد پلكانها منظور مي‌شود از حيث ساختمان ، عرض و ... مطابقت داشته
باشد.
چك ليست ايمني پلكان
رديف موارد ملاحظات بله خير
1 آيا كليه پلكانها ـ سكوها ـ پلاتفورمها و پاگردها قادر به تحمل بارهاي عادي هستند ؟
2 آيا پله ها طوري طراحي شده اند كه احتمال سر خوردن و سقوط به حداقل برسد ؟
3 آيا طول پله ها بيشتر يا مساوي 90 سانتي متر است ؟
4 آيا فاصله قائم آزاد در بالاي پلكانها بيشتر يا مساوي 2/2 متر است ؟
5 آيا عرض پله ها بيشتر يا مساوي 33 سانتي متر است ؟
6 آيا ارتفاع پله ها بين 14 تا 30 سانتي متر است ؟
7 آيا پلكانهايي كه بيش از 5 پله دارند ، داراي نرده حفاظتي در طرف پرتگاه هستند ؟
8 آيا از قرار دادن اشياء بر روي پله ها خوداري مي شود ؟
9 آيا از قرار دادن پله بلافاصله بعد از هر درب امتناع شده است ؟
10 آيا در پله هاي شبكه اي ابعاد پله از25 ميلي متر مربع كمتر است ؟
11 آيا راه پله ها داراي روشنايي طبيعي و مصنوعي كافي مي باشند ؟
12 آيا شيب پله ها در حد استاندارد و قابل قبول است ؟
13 آيا نرده هاي حفاظتي داراي ارتفاعي بيش از 75 سانتي متر است ؟
ايمني نردبان:
نردبانهاي ثابت ، راهروهاي هوايي و سكوها :
كليه اجزاء و قسمتهاي فلزي نردبانها بايد از فولاد ، آهن و چدن يا مواد مشابه ساخته شود.
نردبانهاي ثابت بايد طوري نصب گردند كه :
فاصله از سمت جلوي نردبان به نزديكترين جسم ثابت نبايد از 75 سانتي متر كمتر باشد.
فاصله از سمت عقب نردبان به نزديكترين جسم ثابت حداقل 20 سانتي متر باشد.
از طرفين نردبان فضاي لااقل 40 سانتيمتر از محور نردبان در هر دو طرف وجود داشته باشد.
در صورتيكه از نردبانهاي ثابت براي صعود به ارتفاع بيش از 9 متر استفاده شود نكات ذيل بايد رعايت گردد:
پاگردهايي حداكثر در فاصله هر 9 متر يا كمتر ايجاد گردد.
هر قطعه از نردبان حد فاصل بين دو پاگرد بايد به نحوي قرار گيرد كه در امتداد قطعه قبلي نباشد.
كليه راهروها ، معابر و سكوهاي كار يا سطح اطاقها و طبقاتي كه اطرافشان باز است ( و بيش از2 متر بالاي سطح اطاق يا زمين قرار گرفته‌اند ) بايد در سمت پرتگاه بوسيله نرده‌هاي استاندارد طبق مقررات محافظت و محصور گردند. سكوهايي كه براي بارگيري يا تخليه بار اختصاص داده شده يا سكوهاي كوچك كه به موتورها و تجهيزات متشابه اختصاص داشته و در آنها فضائي براي ايستادن اشخاص ، پيش‌بيني نشده باشد از مقررات فوق مستثني مي‌باشند.
در مورد راهروهايي كه براي پر كردن مخازن و روغن كاري اختصاص دارد ، نرده يك طرف را ميتوان در صورت لزوم حذف كرد. مشروط بر اينكه عرض راهرو كمتر از 55 سانتيمتر نباشد.
با توجه به اينكه بندرت حرفه و صنفي را ميتوان مشاهده نمود كه به نحوي از نردبان استفاده نكند ، و حوادث ناگواري كه دراثراستفاده غلط از اين وسيله در صنوف رخ ميدهد ، پرداختن به اصول ايمني اين وسيله ضروري به نظر ميرسد .
لذا به طور خلاصه نكات ايمني مربوط به ساختمان و نحوه استفاده درست از نردبان در زير بيان مي شود .
1)- چوبي كه درساختمان نردبان بكار ميرود بايد مستحكم ، سبك وبدون ترك و تاب خوردگي باشد.
2)- پله خراب و معيوب را بايد در اسرع وقت با پله سالم تعويض كرد .
3)- زبانه هاي هر پله داخل درگاه هاي دروازه اي نردبان بايد محكم فرو رفته باشد .
4)- در تمام طول نردبان فاصله پله ها بايد مساوي بوده و محور پله ها عمود بر محور بازوها باشد.
5)- نردبان هاي چوبي را نبايد رنگ كرد تا تغييرات چوب قابل روئيت باشد .
6)- نردبان را بايد در فواصل زماني معين بازرسي كرد و در صورت مشاهده نقص آنرا برطرف كرد.
7)- نردبان هاي غير قابل ترميم مي بايست به قطعات كوچك تبديل شود .
8)- استعمال نردبانهاي يك طرفه را تا حد امكان محدود ساخت ودر اكثر مواقع از نردبانهاي دو طرف استفاده نمود .
9)- انتهاي فوقاني نردبان يك طرفه بايد تكيه گاهي محكم و مطمئن داشته باشد .
10)- انتهاي فوقاني نردبان يك طرفه بايد حداقل يك متر از محل مورد نظر فرد، بالاتر قرار گيرد تا در هنگام پايين آمدن از نردبان به عنوان دستگيره استفاده شود .
11)- با استفاده از كفشك هاي ايمني در پايه هاي نردبان بايد از لغزش آن جلوگيري كرد.
12)- زاويه صحيح نردبان با كف 60 درجه و با ديوار 30 درجه است .
13)- در هنگام بالارفتن و پايين آمدن از نردبان بايد رو به نردبان حركت كرد .
14)- در هنگام بالارفتن و پايين آمدن از نردبان حمل ابزار و وسايل با دست ممنوع است .
15)- لوازم كار و وسايل مورد احتياج را بايد در كيف مخصوص جاي داده و آنرا به كمر بست يا بوسيله تسمه به شاخه آويزان كرد .
16)-افزودن ارتفاع نردبان با قرار دادن جعبه يا شبكه در زير پا هاي آن يا اتصال دو نردبان كوتاه به يكديگر مجاز نيست بعلاوه نبايد نردبان يك طرفه با طول بيش از 10 متر مورد استفاده قرار گيرد.
17) در يك زمان نبايد دو نفر روي يك نردبان يك طرفه بالاو پايين بروند .
18) هر نردبان دو طرفه بايد به زنجير يا ميله اتصالي بين بازوان دو طرف مجهز باشد تا از بازشدن بيش از حد دو طرف از يكديگر جلوگيري به عمل آيد .
19) هرگز نبايد روي آخرين پله انتهايي نردبان دوطرفه ايستاد زيرا در صورت خم شدن كارگر به يك سمت مركز ثقل تغيير كرده و كارگر سقوط خواهد كرد .
20) در موارد رنگ زدن نماي خارجي عمارت ، كار در ارتفاع بيش از8 متر ،حمل مصالح ساختماني و ايجاد پل موقت ، نبايد از نردبانهاي يك طرفه استفاده كرد .
چك ليست ايمني نردبان
رديف موارد بله خير ملاحظات
1 آيا در كارهاي تأسيساتي از نردبانهاي دو طرفه قابل اطمينان استفاده مي شود؟
2 آيا براي جلوگيري از زياد باز شدن نردبان از زنجيراستفاده شده است ؟
3 آيا نردبان داراي كفشك هاي نوك تيز فولادي براي سطوح ناهموار و شل مي باشد ؟
4 آيا نردبان داراي كفشك هاي لاستيكي براي سطوح خشك و محكم مي باشد ؟
5 آيا در هنگام كار بر روي سطوح روغني استفاده از نردبان باكفشكهاي لاستيكي ممنوع مي شود ؟
6 آيا نردبان هاي چوبي رنگ آميزي نشده اند ؟
7 آيا جهت افزودن ارتفاع نردبان استفاده از مصالح ساختمان جلوگيري مي شود ؟
8 آيا ارتفاع نردبانهاي يك طرفه هميشه كمتر از 10 متر است ؟
9 آيا لولا و زنجير نردبانهاي دو طرفه سالم و بدون زنگ زدگي مي باشد ؟
10 آيا در موقع استفاده از نردبان زاويه محل استقرار 15 درجه مي باشد ؟
11 آيا ابعاد پله ها با توجه به ابعاد نردبان و مطابق استاندارد مي باشد ؟
12 آيا نردبان هاي قابل حمل فلزي از مجاورت تجهيزات برقي دور نگهداشته مي شوند ؟
13 آيا نردبان هاي قابل حمل فلزي كه هادي جريان الكتريسيته هستند ، علامت گذاري شده اند ؟
14 آيا پله ها و پايه هاي نردبان ها ، عاري از مواد روغني و لغزنده مي باشند ؟
15 آيا از قرار دادن نردبان در جلوي دربي كه باز مي شود جلوگيري مي شود ؟
16 آيا پله هاي نردبان بدون شكستگي و ترك خوردگي مي باشد ؟
17 آيا ميخها ، پرچها و پيچهاي نردبان فاقد هرگونه شل شدگي هستند ؟
18 آيا شمعها وستون هاي عمودي نردبان بدون ترك خوردگي وعيب هستند ؟
19 آيا نكات زير رعايت شده است :
الف ـ در صورتيكه طول نردبان 5/4 متر باشد ابعاد پله 50 ـ 30 سانتي متر است .
ب ـ در صورتي كه طول نردبان 5 متر باشد ابعاد پله 50 ـ 35 سانتي متر است .
ج ـ در صورتي كه طول نردبان 5/6 متر باشد ابعاد پله 40 ـ60سانتي متر است .
خروجي ها :
هر كارگاه و ساختمان بايد متناسب با تعداد افراد داخل آن داراي تعداد خروجيهاي كافي با پهناي مناسب باشد كه برخي از اطلاعات مربوط به آن در جداول ذيل موجود مي‌باشد :
علائم خروجي :
دربهاي خروجي و گذرگاه ها بايستي بطور ساده و با علائم واضح كه راه خروج را نشان دهنده مشخص شود در كارگاه هايي كه تعداد افراد بيش از 250 نفر باشند و در طول ساعات شب كار مي كنند بايستي الكترونيكي و به جريان برق فوق العاده مرتبط باشد تا در موقع قطع جريان برق عمومي از آن استفاده گردد .
بررسي درها، خروجي ها و خروجي هاي انتهايي در سالن 405
طبق مشاهدات انجام شده، شرايط ايمني درها در اين سالن مطابق آئين نامه حفاظت و بهداشت كار بوده و از نظر ايمني از شرايط مطلوبي برخوردار مي باشد.
در ضلع شمالي درب آهني كشويي وجود دارد كه مخصوص ورود وخروج ليفتراك و ديگر ماشين هاست. اما دربي براي ورود و خروج افراد در نظر نگرفته شده است واز همين دربها نيز افراد رفت وآمد مي كنند لازم به ذكر است كه مي توان با بستن يكي از دربهاي قسمت غربي كه كمتر از آن استفاده مي شود از آن براي رفت و آمد افراد استفاده كرد.اين سالن فاقد درب خروج اضطراري مي باشد جهت تردد وخروج افراد در شرايط اضطرارمي توان از آن استفاده گردد.
محوطه كارخانه:
1- در مورد محوطه كارخانه براي كارگراني كه در محوطه باز كار مي كنند بايستي حفاظ و سايبان پيش بيني شود .
2- كف حياط كارخانه بايستي از جنسي باشد كه آب در كف آن نمانده و گل نشود و همواره تميز باشد .
3- صحن كارخانه بايستي داراي مجاري فاضلاب باشد . اگر گودال يا چاله اي در صحن كارخانه موجود باشد بايد به وسيله وسايل حفاظتي كاملا پوشش داده شود .
عبور افراد و وسايل نقليه :
1- معابر ( محل عبور عابر ، وسايل نقليه ) بايستي طوري طراحي شده باشند كه از تقاطع خطر پيشگيري شود .
2- كارگاه هاي غير محصور بايستي محل عبور براي افراد و وسايل نقليه داشته باشند .
3- عرض پياده روها بايستي طوري باشد كه در ساعات پر رفت و آمد جوابگوي عبور عابرين پياده باشد .
4- معابر نبايد زير ناودان هاي آب احداث شوند تا سطح شان در اثر ريزش آب لغزنده گردد .
5- در محل تقاطع عبور وسايل نقليه و عابرين پياده بايستي از زيرگذرهاي زميني و يا معبرهاي هوايي احداث گردند .
نكته : علاوه بر موارد فوق ، رعايت كليه قوانين و استانداردهاي مربوط به تاسيسات روشنايي ساختمان ، تهويه ، ايمني حريق و ايمني برق در ساختمانهاي صنعتي طبق مواد فصول 2 ، 13 و 16 كتاب آئين نامه هاي حفاظت و بهداشت كار الزامي است .
منبع :
1- آيين نامه حفاظت و بهداشت كار. آيين نامه و مقررات حفاظتي ساختمان كارگاه ها 1378.
2- شعبان زاده ، فرا مرز ، ايمني و حفاظت فني ، انتشارات كيومرث ، 1378، چاپ اول.
3- موسسه كار و امور اجتماعي ، آيين نامه حفاظت و بهداشت كار 1381چاپ سوم.
[url=http://]حمید فرجی کارشناس بهداشت حرفه ای[/url][/JUSTIFY]